Reha Kansara and Rachelle Krygier
BBC Trending ve BBC İzleme Servisi
Rafael*, 59 yaşında bir internet meczubu. Bütün toplumsal medya platformlarında etkin, kripto parayla ilgileniyor ve kendisini “influencer” olarak tanımlıyor.
Fakat online olarak yaptığı tek şey bunlar değil.
Rafael tıpkı vakitte Twitter’da propaganda paylaşımı yapmak üzere devletten para alan bir küme Venezuelalıdan biri.
Günde en az 30 dakikasını hükümet yanlısı içerik paylaşmak için harcıyor. “Amaç hükümetin Twitter’a yüklediği bilgiyi çoğaltmak” diyor.
Venezuela Bağlantı Bakanlığı her gün, “günün etiketini” tweet atıyor. Bu etiket yalnızca devlet makamların ve destekçilerin hesaplarından kullanılmıyor. Birebir vakitte Rafael üzere propaganda için para alan “dijital askerler” tarafından da paylaşılıyor. “Engellenmekten kaçınmak için ortada boşluk bırakmak gerekiyor. Sabah 100 tane, öğlenden sonra 100 daha atıyorum”
“Buradaki fikir, kolektif bir anlatıyı sürdürmek: Düşmana (Batı) karşı savaş hala devam ediyor” diye açıklıyor Venezuela Merkez Üniversitesi’nden Prof. Felix Seijas.
Bu anlatı, toplumsal medyadan önceye dayanıyor. Mevcut cumhurbaşkanı Nicolas Maduro’nun akıl hocası ve selefi Hugo Chavez devrinde tanınan hale gelen solcu Chavismo ideolojisinin tipik bir örneği.
2018’de Rafael, kendisine hiçbir mana söz etmeyen etiketle atılmış bir tweet buldu. “Tweeti yazan bireye bunun ne hakkında olduğunu sordum ve o bana ödüllerden bahsetti” diyor.
BBC Trending, Facebook ile Telegram’da faaliyet gösteren, 700 ile 3 bin ortası üyeli ve üyelerinin birbirlerini tweet atmaya teşvik ettiği birkaç özel küme olduğunu gördü.
Tüm paralı propagandacılar bu çeşit kümelere katılmıyor lakin Rafael bunlardan birinde faal bir rol oynuyor.
Sık sık hükümeti destekleyen içerikler paylaşmasına karşın keyfi tutuklamalar, kamulaştırmalar, yetersiz maaşlar ve Venezuela Lideri Nicolás Maduro’nun “karizma eksikliği” nedeniyle hükümeti desteklemiyor.
Yalnızca para için tweet attığını söylüyor, lakin bunların çok düşük olduğundan şikayet ediyor.
Rafael, özel bir şirkette güvenlik vazifelisi olarak ayda 80 dolar kıymetinde bir fiyat alıyor. Tweet atarak kazandığı aylık ek 10 dolarla, az ölçüde un, yağ, pirinç ve telefonu için kontör satın alabiliyor.
Çoğalttığı bilgiler zararsız görünüyor lakin Venezuelalı dezenformasyon uzmanları ve siyasi analistler bunu, tabir özgürlüğünü bastırmaya yönelik daha geniş bir stratejinin modülü olarak görüyorlar.
Venezuela’da “dezenformasyonu azaltmak” için kurulan Cazadores de Fake News’in kurucusu Adrian Gonzalez, hükümetin online kamuoyu algısını etkilemek ismine “kontrol edemedikleri bilgileri etkisiz hale getirmek için” propaganda kullandığını söylüyor.
Bunu yapabilmesinin bir yolu, bilhassa Twitter’da kendisini eleştirenlerin sesini bastırmak.
Latin Amerika’da online dezenformasyonla gayret eden bir sivil toplum kuruluşu olan ProBox’tan Marivi Vazquez, Rafael üzere “dijital askerlerin” kullanılmasının maksadının, “trend” algoritmasını hükümet yanlısı iletilerle kirleterek bozmak olduğunu söylüyor.
“Bu çok tehlikeli zira neyin trend olduğunu ve etiketlerin birçoklarının kelamda hükümeti desteklediğini gördüğünüzde, ülkede gerçekte neler olup bittiğini bilmek sıkıntı.”
Bu etiketler ekseriyetle çevrim içi propagandayı yaymak için daha geniş kampanyaların bir modülü.
Bu yılın başlarında Venezuela hükümetinin yapay zekayla oluşturulmuş görüntüleri online propaganda maksadıyla kullandığı argüman edildiğinde, buna süratle karşılık verildi.
Venezuela Bağlantı bakanlığı Twitter’da günün etiketinin, #SomosInteligenciaSocial yani “Biz toplumsal istihbaratız” olarak belirledi.
Amaç deepfake görüntülerin ardında eski Devlet Lideri Hugo Chavez’in destekçilerinin olduğu argümanlarına karşı çıkmaktı.
Rafael, “sosyal istihbarat” formunda tweet attığını hatırlamadığını söylüyor. Denetim edemiyor zira 14 binden fazla takipçisi olan ana hesabı Twitter tarafından kaldırıldı zira Rafael’in de kabul ettiği üzere platformun kurallarına uymuyordu.
Probox’un tahlillerine nazaran #SomosInteligenciaSocial etiketi 24 saatte 360 binden fazla kere kullanıldı ve Venezuela’da Twitter’da tren oldu. Analistler, etiketlere yüzde 90 etkileşimin, bot ya da dijital asker olabilecek hesaplardan yapılan paylaşımlardan geldiğini söylüyor.
Rafael, BBC’ye, propaganda tweetleri karşılında kendisine yapılan ödemelerle ilgili fatura ispatı gönderdi. Bu faturalar onun Mart ayında yaklaşık 10 dolar kazandığını gösteriyor.
Uygulama üzerinden para ödemeleri üzerine çalışan ProBox’taki uzmanlara nazaran, fiyatlı propagandacılar Sistema Patria uygulamasına kendi datalarına erişme müsaadesi veriyor ve böylelikle izlenebiliyorlar. Twitter hareketlerine nazaran, dijital cüzdanlarına aylık bonus kazanıyorlar.
BBC Trending, Venezuela hükümetine vatandaşlarına neden propaganda tweeti atmaları için para verdiğini ve propagandalarını yaymak için faal olarak deepfake teknolojisinden yararlanıp yararlanmadıklarını sordu. Lakin bir karşılık alamadı.
Hükümetin oluşturulan deepfake görüntülerde rolü olup olmadığı kesin olmamakla birlikte tenkitleri bastırmak için kampanya yaptığı kesin.
Gonzalez, “Bu bir paradoks. Pek çok insan bunu yemeğe, internete muhtaçlık duyduğu için ya da kamu hizmetine ulaşamadığı için yapıyor” diyor.
Daha fazla sayıda fiyatlı propagandacıyla konuşmayı denedik fakat bir kısmı konuşmak istemedi, başkaları ise güvenliklerinden tasa etti.
Yorumlar kapalı.