Fransa, 27 Haziran’da polisin Paris’in Nanterre banliyösünde ‘dur’ ihtarına uymadığı argümanıyla ateş açarak öldürdüğü Nahel M.’nin yarattığı isyana tanıklık ediyor. 17 yaşındaki Cezayir asıllı Nahel M’in hayatını yitirmesi devasa bir öfke yarattı. Başşehir Paris, güneydeki Marsilya başta olmak üzere Toulouse, Dijon, Lyon dahil ülke çapındaki kentler ‘yangın yerine’ döndü.
Macron, pek çok kentte akşamları sokağa çıkma yasağı ilan edilmek durumunda kaldı, özel polis birlikleri ve zırhlı araçlar sokaklara indirildi. Fransız polisinin özel üniteleri -GIGN (Ulusal Jandarma Müdahale Grubu), RAID (Araştırma, Yardım, Müdahale, Caydırıcılık) ve BRI (Araştırma ve Müdahale Tugayı)- gençlerin üzerine sürüldü. Yarar etmedi… Paris’in ünlü Şanzelize bulvarında turistler tahliye edilmek zorunda kalındı.
Cinayete dair manzaralar ve daha sonra ortaya çıkan ses kaydı ‘infaz’ kanısı uyandırırken, Nahel’i vuran polis açığa alındı, tutuklu yargılanacak. Lakin sokaklardaki öfke dinmiyor. İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, 4 binden fazla gencin gözaltına alındığını, birçoklarının 15-17 yaşında olduğunu, ortalarında 13 yaşındakilerin dahi bulunduğunu söyledi.
Fransa’nın çok sağcı muhalefeti sıkıntıyı göç siyasetlerine bağlarken, inanılmaz hal davetleri yaptı. Cumhurbaşkanı Macron ile Adalet Bakanı Eric Dupond-Moretti ise gaye olarak protestocu gençlerin ebeveynlerini seçti. Gençlerin ebeveynlerine çocuklarını denetim altına almaları için çıkışmakla kalmadılar, aksi halde para cezası tehdidi savurdular. Macron idaresi toplumsal medya sansürü için de kolları sıvadı.
Fransız ana akım medyası, sömürgecilik tarihinin yarattığı göç, ucuz emek gücü, ırkçılığın yanı sıra fazlalaşan yoksulluk ve kamu hizmetlerindeki gerileme yerine olayları daha çok ‘şiddet’ ve ‘yağma-talan’ merceğinden sunuyor. Polis sendikası olup bitenler karşısında ‘savaştayız’ bildirisi dahi yayınladı.
Nahel isyanı ülkede Sarı Yeleklilerle başlayan ve Macron’un emeklilik ıslahatı ile tırmanan sosyo ekonomik tansiyonları de artırmış durumda. İsyanın nedenlerini Paris’te yaşayan akademisyen ve sendikacı Esmeray Yoğun ile konuştuk.
‘Neden sorusunu sormaktan kaçınıyorlar, ne oldu ve ne olacak diye kaygıyla tartışıyorlar’
Esmeray Yoğun’a nazaran ana akım Fransız medyası, ülkede ateşlenen isyan karşısında ‘neden’ sorusunu sormak yerine ‘ne oldu’ üzerine gidiyor. Sıkıntının iktisat politiğine bakmak gerektiğini belirten Ağır, bilhassa ülkede genç işsizliğe dikkat çekti. Sarkozy devrinde artmaya başlayan toplumsal adaletsizliğin Macron hükümetiyle ivmelendiğini vurgulayan Ağır, neoliberal başkanın misyona gelir gelmez servet vergisini kaldırmasına da dikkat çekti:
“Maalesef ana akım Fransa medyası bu soruyu sormaktan kaçınıyor, hükümet yanlısı olanlar… ‘Ne oldu’ sorusunun üzerine gidiyorlar, ne olacağını kaygılı formda tartışıyorlar. Neden oldu sorusunu tartışırken bu işin biraz da ekonomi-politiğine de bakmak gerekiyor. Emeklilik tasarısına karşı sendikaların önderliğinde düzenlenen şovlar oldu var, Türkiye’de medyada da bol ölçüde yer aldı. 2018 Sarı Yelekliler hareketi var, Hollanda ve Belçika üzere ülkelere de sıçramıştı. Sarkozy, devamında Macron hükümetinde ne değişti ona bakalım… Bunu tartışırken bilhassa gençlere yönelik toplumsal adaletsizliğe odaklanmak istiyorum. Burada birçok dataya dikkat edebiliriz ancak bence en kıymetlisi ekonomi-politiğe bakacaksak genç işsizlik. Genç işsizlik Fransa’da önemli boyutlara ulaşmış durumda. İşsizlik yükselirken genç işsizlik çok daha fazla ivmelerle artıyor. 15-24 yaş ortasında yüzde 27’lere varan bir orandan bahsediliyor. Bu gitgide artıyor, bilhassa Macron misyonu devraldıktan sonra. Burada Macron’un güçlü bölümle misyona gelmeden evvel verdiği sözlerle uzlaşmaları ve işbirlikleri görüyoruz. Devamında aslında vazifeye gelir gelmez servet vergisini kaldırmasını görüyoruz.”
‘Gençlerin emek piyasasında pozisyonları kölelik üzere, hükümet sermayenin yanında’
Emek piyasasında fakir gençlik bölümleri aleyhine fırsat eşitsizliğinin ‘köleliğe eşdeğer’ sonuçlarına vurgu yapan Ağır, Macron hükümetinin tercihinin de açıkça sermayeden yana olduğunun altını çizdi:
“Bir araştırmada büyük kentlerin gettolarda oturanların, emsal diplomalarla Paris’te iş başvurusu yapanlara oranla işe girme yahut rastgele bir fırsat yakalama bahtının yüzde 23 oranında azaldığı ortaya koymuştu. Hepsini yan yana koyduğumuzda bilhassa gettolardaki gençlerde besbelli. Bunun altında kendi kölesini yaratmaya çalışan bir sermaye ile ön uzlaşmaları olan bir hükümet görüyoruz. Sermayeyi kırmamak ya da daha zenginleştirmek için verilmiş kelamları görüyoruz. Bu gençlerin aslında emek piyasasında pozisyonları nitekim kölelik üzere. Sahiden hiç tartışılmayan iş yeri cinayetleri, kazalar, güvenlik tedbirleri, toplumsal hakları görüyoruz. Bunların bedelini tartışmasız gençlerin ödediğini görüyoruz. Bugün sokaktalar. Fransa’daki ana akım medya neden sorusu yerine ne oluyor sorusunu tartışıyor. Esnafın yağma talana uğramasından bahsediyorlar. Esnaf dediği de Apple, Lacoste üzere büyük iş yerleri, bunlar esnaf kategorisine girmezler. Bunlar orada halkı sömüren, varlığından istifade eden, kendi zenginliğini gençlerin köleliği ile çoğaltan sermaye yapılarına saldırmalarından bahsediyorlar. Ne olduğu beni çok ilgilendirmiyor, neden olduğu sorusu kıymetli. Zira bu soru ‘nasıl çözebiliriz’ karşılığını taşır. Görüntü oyunlarındaki şiddet yönelimini suçlayan, utanmadan aileleri sorumlu olmaya çağıran bir şeyden bahsediyoruz.”
‘Polis sendikası içişleri bakanlığı üzerinde baskı kurabiliyor, savaştayız bildirisiyle çıkıyor’
Esmeray Ağır, Nahel’i vuran polis için toplanan paralara dikkat çekerken, buna sağcı Polis sendikasının önayak olmasına atıfta bulundu. Yoğun’a nazaran Polis sendikasının Kovid periyodundaki üzere ‘savaştayız’ bildirisi yayınlaması da kutuplaşmayı artırıcı nitelikte:
“Fransızlar kendi ortalarında Nahel’i vuran polis için para toplamıyor. Bu kampanyayı yürüten Polis sendikası, iç kabahat işleyen bu cani adam için para topluyorlar. Fransa’da maalesef polis sendikası, 2007’den beri barizleşen bir halde bu durumda. Polis sendikası burada o kadar güçlü ki içişleri bakanlığına bile baskı kurabiliyor. Polis sendikası halka karşı, Kovid vaktinde kullanılan bir telaffuzdan hareketle ‘savaştayız’ dediği bir bildiriyle çıktı. Kendi yapısı içerisinde polisleri bir ortada durmaya çağırdı. Bu fecî bir şey. Zira çok kutuplaştırıcı. Aslında olayın özünde toplumsal adaletsizlik yer alırken, polisin kalkıp bununla yanıt vermesi müthiş. Bu hakikaten kutuplaşmayı belirginleştiren bir şey.”
‘Halk ırkçı değil, ana akım medyanın olayı sunuş biçimi nedenleri unutturma hedefli’
Yoğun Fransız halkının Nahel’in öldürülmesine reaksiyonlu olduğunu belirtirken, medyanın oynadığı gazetecilikten uzak ve ırkçı hale dikkat çekti:
“Halk ırkçı değil, beşerler sokakta. Biz Nael’in ailesinin üzerindeki baskıyı bilmiyoruz. Lakin beşerler bu olayı nitekim ya sokakta ya konutlarında ya da toplumsal medyada kınıyorlar. Kimse o polisin her ne olursa olsun bu genç çocuğu öldürmesinden yana değil. Fakat ana akım medyanın sunduğu bir biçim var. Gazetecilikten uzak ve ırkçı bir tutum. Neden bu oluyor sorusunu unutturdular ve ‘ne oluyor’a döndürdüler olayı. Burayı yakıp yıkmışlar, tamam da burada genç bir çocuk öldü, o sen de olabilirdin, buradan bakmıyorlar. Gençler sokakta neyi arıyorlar, hangi haksızlıkla karşı karşıya kaldılar, bunu tartışmıyorlar.”
‘Neden öbür bir Fransa belediyesine saldırılmıyor da çok sağcısına saldırılıyor?’
Öfkeli gençlerin örgütlü bir başkaldırısından kelam edilemeyeceğini belirten Ağır, fakat taarruz düzenlenen belediye liderlerinin çok sağcı olmalarına dikkat çekti. Ağır polisin de ‘halkın değil sermayenin koruyucusu’ olduğunun açıkça görüldüğünü vurguladı:
“Bir örgütlü başkaldırıdan bahsetmiyoruz. Bunlar genç çocuklar, sokakta adalet arıyorlar. Bir motif arayabiliriz manalı bir şey bulmak için. Saldırılan belediye liderleri çok sağcı, birisi de eski bir polis. Burada gençlerle ve polis ortasında önemli bir kutuplaşma var. Gençlerin önemli manada ırkçılığa maruz kalması, bunun yarattığı öfke ve bir hafıza var. Bundan ötürü saldırıyorlar. Burada gazeteciler gazetecilik yapmadıkları için sormaya çekiniyorlar. Neden öbür bir Fransa belediyesine saldırılmıyor? Zira oralarda bu manada bir ırkçılık yok. Macron’un kendi bakanlıklarının sermaye ile göbek bağı, ne tedbir almaya ne de olayı görmeye imkan etmiyor. Zira görmeleri kimi değişiklikler yapmalarını gerektirecek. Polis sermayenin polisliğini yapıyor. Televizyonda polisleri daima bankaların önünde görürsünüz. Herkes tarafını, işverenini biliyor yani. Halkın polisi olmaktan uzak bir polislikten bahsediyoruz.”
‘Nahel tahminen bardağı taşıran son damlaydı’
Esmeray Ağır, Nahel cinayeti üzere olan lakin kaydı bulunmayan ve medyaya yansımayan en az 21 polis cinayetine atıfta bulundu. Gençlerin Fransa’nın karakteristiği görülen toplumsal haklardan yoksun ömürlerine dikkat çeken Ağır, öfkenin de aradıkları adaletin de burada gizli olduğunun altını çizdi:
“Nahel’in öldürülmesi olayında tesadüfen trafik sıkışıyor, biri görüntüye alıyor. Bunun dışında tekrar polisin öldürdüğü lakin kaydı bulunmayan ve medyaya düşmeyen 21 başka olaydan bahsediliyor. Nahel tahminen bardağı taşıran son damlaydı. Lakin gençler yalnızca bunun için sokakta değiller. Sokaktalar zira fakirler. Burada pergelin uçlarının birbirinden uzaklaştığı toplumsal uzaklıklar var. Halkın yüzde 10’u üretilen refahın yüzde 60’ından fazlasına sahip. Bu çocukların oturdukları mahalleler Fransa’nın bilinen toplumsal haklarından çok uzakta. Benim oturduğum mahallede kütüphaneler vardır, etkin formda hem ulusal hem milletlerarası dernekler toplumsal hayata iştirake yardım sağlarlar. Ben en kolay haliyle su ve elektriğin problemli olduğu mahalleler biliyorum. Pak suya ulaşım Avrupa’nın göbeğinde Fransa da bile sorun olabiliyor. Toplu taşımadan yoksunlar. Fransa’nın bilinen karakteristik toplumsal özelliklerinden yoksunlar. Bu çocukların öfkesi bunadır, aradıkları adalet budur.”
Yorumlar kapalı.