İngiltere’de yapılan araştırma, Dünya’nın ısısıyla birlikte uçuşlardaki türbülansların da arttığını ortaya koydu.
Reading Üniversitesi’nden araştırmacılar, pilotların kaçınmasının daha güç olduğu açık hava türbülansları üzerine bir çalışma yürüttü.
Araştırmada 1979-2020 yılları ortasında ağır trafiğin yaşandığı Kuzey Atlantik rotasındaki şiddetli türbülansların yüzde 55 arttığı görüldü.
Bilim beşerlerine nazaran bu artışın nedeni yüksek irtifada, karbon salınımı kaynaklı sıcak havanın rüzgar suratında neden olduğu değişimler.
Araştırmanın yürütücülerinden atmosfer bilimci Prof Paul Williams, “Araştırmamız, iklim değişikliğinin gelecekte açık hava türbülanslarını artıracağını gösteriyor. Artık artmaya başladığını gösteren ispatlara sahibiz” dedi, bu nedenle gelecekte türbülans iddialarına daha çok yatırım yapılması gerektiğini ekledi.
Türbülans artışlarından şu ana kadar en çok ABD ve Kuzey Atlantik’teki uçuş rotalarının etkilendiği görülüyor. Avrupa, Orta Doğu ve Güney Atlantik’teki rotalarda da kayda kıymet artışlar gözlemlendi.
Prof Williams türbülans sayılarındaki artışların, jet akımı denilen rüzgarların suratındaki değişimlerden kaynaklandığını belirtiyor.
Jet akımı yeryüzünün 8-11 km üzerinden, batıdan doğuya gerçek esen çoklukla birkaç bin mil uzunluğunda ve genişliğinde olan, nispeten ince ve süratli hareket eden bir hava akımı. Bu hava akımı büyük oranda ekvator bölgesi ile kutuplardaki sıcaklık farkından kaynaklanıyor.
Türbülans nedir, neden olur?
Bazı yolcuların uçmaktan çekinmesinin en büyük nedenlerinden biri türbülanslar.
Bir uçağın uçmasına yardımcı olan hava akımındaki düzensizlikler uçaklarda sallanmalara neden olur ve bu sallantılara türbülans denir.
Hava cepleri olarak da bilinen türbülans, süreksiz olarak ani irtifa kaybına neden olabilir.
ABD Federal Havacılık Yönetimi (FAA), açık hava türbülansını “bulutsuz bölgelerde meydana gelen ve uçakların şiddetli bir biçimde çarpmasına neden olan ani şiddetli türbülans” olarak tanımlıyor.
Türbülansları saptamak mümkün mü?
Uydular türbülansları tespit edemiyor lakin jet akımının halini ve yapısını görüp tahlil etmeye imkan tanıyor.
Radarlar da fırtına kaynaklı türbülansları fark edebiliyor lakin açık hava türbülansları neredeyse görünmez ve tespit etmesi çok güç oluyor.
Beklenmedik anda geldiği için, açık hava türbülansları sırasında yolcuların kemerlerinin bağlı olmaması ihtimali daha yüksek, bu da yaralanma riskini artırıyor.
Prof Williams “Kimse türbülanstan korktuğu için uçmaktan kaçınmamalı lakin otururken kemerinizi bağlı tutmanızda yarar var” diyor.
Türbülanslar havayolu şirketlerine maddi sonuçlar da doğuruyor. Yalnızca ABD’de havacılık bölümü türbülansın uçaklarda neden olduğu yıpranma ve aşınmalara yılda ortalama 150 ila 500 milyon dolar harcıyor.
Ayrıca türbülanstan kaçmak için uçaklar vakit zaman daha çok yakıt harcayabiliyor.
Reading Üniversitesi’nin araştırması akademik Geophysical Research Letters mecmuasında yayımlandı.
Uçaklar ne kadar karbon salımı yapıyor?
Araştırma iklim değişikliğinin uçuşlar üzerindeki tesirini gösteriyor lakin fosil yakıt kullanan havacılık kesimi de global ısınmayı hızlandıran faktörlerden.
Uçuşlardan kaynaklanan sera gazı salımlarının büyük bir kısmını fosil yakıtların kullanılmasından ortaya çıkan karbondioksit (CO2) oluşturuyor.
BBC’de 2020 yılında yayımlanan bir araştırmaya nazaran, global karbon salınımının yaklaşık yüzde 2,4’ü uçakların saldığı CO2’den kaynaklanıyor.
Uçuşlar, kilometre başına yapılan karbon salımında, öteki ulaşım prosedürlerine nazaran en berbat seçenek. Lakin uçakların büyüklüğü, dolululuk oranları ve verimliliğine nazaran de uçuşların karbon salımları ortasında besbelli farklar bulunuyor.
Özel jetler genellikler yolcu başına ticari uçuşlardan çok daha fazla karbon salımına sebep oluyor.
Yorumlar kapalı.