İletişim Başkanı Altun: Dezenformasyonla mücadeleyi milli bir vazife olarak görüyoruz

Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanı Fahrettin Altun, Bağlantı Başkanlığı Konferans Salonu’nda düzenlenen, “Medya Etiği Bağlamında Fevkalâde Periyotlarda Yanlışsız Habercilik Paneli”nin açılışında konuştu.

Altun, panelde “doğru haberciliğin” değeri ile dezenformasyon başta olmak üzere medya ve irtibat ortamını zehirleyen sıkıntılar ve bunların giderilmesine yönelik tekliflerin ele alınacağını belirtti.

‘Bir haber, tabiatı gereği zati hakikat olmalıdır’

“Doğruluk” unsurunun kıymetine işaret eden Altun, “Bir haber, tabiatı gereği zati gerçek olmalıdır. Gerçek değilse, bunun ismi da haber değildir. Habercilik de doğruluktan diğer bir yerde yapılamaz. Doğruluk yoksa, palavra varsa, çarpıtma varsa, burada yapılan faaliyet habercilik değildir. Münasebetiyle doğruluk, en önemli medya etiği standartları ve basın ahlak prensipleri açısından vazgeçilmez bir bedeldir. Toplumun haber alma hakkını eksiksiz ve sağlıklı bir halde karşılamak lakin ve lakin doğrulukla yapılan habercilikle mümkündür” diye konuştu.

Haberin olmazsa olmazları sayılan 5N1K kuralının ihlal edildiği, teyit düzeneğinin işletilmediği durumların sıklıkla görüldüğünü vurgulayan Altun, şöyle devam etti:

“Bu sorun çoklukla kelamda ‘siyasal muhalefet’ ismine şuurlu ve sistematik bir formda karşımıza çıkıyor. Maalesef en temel gazetecilik unsurlarının hiçe sayılması sonucu ortaya dedikodudan, dedikoduculuktan diğer da bir şey çıkmıyor. Palavralara, iftiralara, çarpıtmalara taban oluşturan bu türlü bir vasatta asla haber ya da habercilikten kelam edemeyiz. Dedikodu ve dedikoducular, toplumsal, siyasal ve demokratik alanı zehirledikleri üzere, gazeteciliğin güvenilirliğine ve prestijine da ziyan veriyorlar. Böyleleri hiçbir ahlaki bedeli ve mesleksel ilkeyi tanımıyorlar. Sistematik palavradan, çarpıtmadan, dezenformasyondan maalesef besleniyorlar. Masa başında ürettikleri kelamda haberlerle tezvirat makinesi üzere çalışıyorlar. Toplumu, siyasal alanı, ülke gündemini kurgu, sansasyon ve manipülasyonla dizayn etmeye uğraşıyorlar. Fildişi kulelerinde kendi ideolojik kumaşlarından diktikleri meczup gömleklerini topluma giydirmeye çalışıyorlar adeta. Bu meczup gömleğini giymeyi reddedenlere karşı da hakarete başvuruyorlar, pejoratif lisanla hücuma geçiyorlar.”

‘Bu gayret, gazeteciliğin prestijini korumak için de şarttır’

Altun, medya etiği ve basın ahlakı açısından önemli bir tehdit haline gelen bu sıkıntıya karşı, başta hakkaniyet sahibi gazetecilerin itiraz etmesi ve topyekun bir gayret verilmesi gerektiğini belirterek, “Bu gayret, toplumsal, siyasal ve demokratik alanı pak tutmak için olduğu kadar gazeteciliğin prestijini korumak için de kuraldır. Bilhassa de bilgi ve haber akışının arttığı, erişimin kolaylaştığı günümüzde habercilikte etik bedellere sahip çıkmak elzemdir” görüşünü paylaştı.

Bilgiye ve habere erişim hakkının kullanılmasında, demokrasinin güçlendirilmesinde medyanın rolünün merkezi bir pozisyonda olduğunu lisana getiren Altun, “Medya bu işlevi lakin etik prensiplerden ve ahlaki kıymetlerden ödün vermeden yapacağı mesleksel üretimlerle yerine getirebilir. Bu unsurların sistematik olarak uygulamaya konulmasıyla yanlışsız ve sağlam haberciliğin demokrasi için oynadığı hayati rol de ortaya çıkacaktır. Şunu açık ve net bir biçimde söz etmemiz gerekir. İktidar, güç, sorumluluk gerektirir. Medya elindeki gücü sorumsuzca kullandığında bunun sonucu toplumsal barış ve huzur için, kamu nizamı için ve dahası bireylerin hakları için yıkıcı olmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.

Altun, habere, bilgiye erişim manasında kıymetli imkanlar sunan dijitalleşmenin birebir vakitte insanlığın en büyük imtihanlarından biri haline dönüştüğüne dikkati çekerek, “İçinde yaşadığımız hakikat ötesi çağda, dijitalleşme, sunduğu fırsatların yanı sıra kitle irtibat süreçlerinde büyük bir dejenerasyonu da beraberinde getirdi. Hakikaten dijital dönüşümün en kıymetli risklerinden biri olan ‘maksatlı palavra bilgi’ yani ‘dezenformasyon’, gerçekliğin yitimine sebep oldu” sözünü kullandı.

‘Türkiye, gayeli palavra bilgiye, dezenformasyona dünyada en fazla maruz kalan ülkelerin başında geliyor’

Dezenformasyonun bugün kişisel, toplumsal ve ulusal güvenlik açısından bir tehdit olarak her geçen gün daha fazla görüldüğüne işaret eden Altun, şunları kaydetti:

“Bildiğiniz üzere Türkiye, amaçlı palavra bilgiye, dezenformasyona dünyada en fazla maruz kalan ülkelerin başında geliyor. Türkiye’nin son 20 yıldır gösterdiği büyüme ve gelişmeyi durdurma uğraşları, sistematik dezenformasyon siyasetiyle de kendini gösteriyor. Ülkemizi ve kurumlarımızı yıpratma teşebbüsleri, siyasetten medyaya birçok alanda çok boyutlu ataklarla yürütülüyor. Türkiye, bugünkü güçlü pozisyonunu elde etmemiş olsaydı, prestijli bir bölgesel güç ve bir global aktör olmamış olsaydı, bugünkü haliyle sistematik dezenformasyon ataklarıyla, bu bağlamda bir kuşatma teşebbüsüyle karşı karşıya kalmayacaktı. Palavra haber ve dezenformasyon, yapay toplumsal kutuplaşmalar oluşturmak, siyasal istikrarı bozmak için bugün araçsallaştırılıyor. Vaktiyle Türkiye’yi askeri darbeler ve ekonomik akınlarla dizayn etmeye çalışıp başarılı olamayanlar, bugün amaçlı palavra bilgi, dezenformasyon ile bunu yapmaya çalışıyorlar. Bu açıdan biz dezenformasyonla çabayı ulusal bir görev olarak görüyoruz. Bu noktada gerek TRT gerek Anadolu Ajansı ve gerekse ulusal medya kuruluşlarımız, bu süreçte çok önemli bir aktiflik ortaya koyuyorlar ve bu gayretin baş aktörleri olarak sahnede rol alıyorlar.”

Altun, bu uğraşın önemli bedeller ödemeyi gerektiren, güçlü bir uğraş olduğuna dikkati çekerek, “Çünkü palavraları ifşa ettiğinizde, doğruyu, hakikati meydana serdiğinizde bozguncuların tekerine adeta çomak sokmuş oluyorsunuz ve onlar tarafından amaca oturtuluyorsunuz. Sayın Cumhurbaşkanımızın siyasi gayreti tam manasıyla bu türlü bir sürece işaret eder. Sayın Cumhurbaşkanımız ulusal ve milletlerarası alanda bozguncuların oyunlarını ortaya koyduğunda, bozguncuların gerçek kimliğini bütün dünyaya gösterdiğinde bu defa çok önemli akınlarla karşı karşıya kalmıştır. Ve siyasi hayatı boyunca bu çabayı erdemle vermiş ve başarılı olmuştur ve milletinin takviyesiyle de bu Türkiye’nin büyümesinin de tabanını oluşturmuştur” dedi.

Yalanda hudut tanımayan bir sistematik berbatlığa karşı tıpkı biçimde sistematik ve çok boyutlu bir çaba vermek gerektiğini anlatan Altun, “Yani her ne kuralda olursa olsun hakikate sahip çıkmak temeldir. Şunu çok düzgün biliyoruz ki palavranın, çarpıtmanın, dezenformasyonun panzehiri tekrar hakikatin şahsen kendisidir” kelamlarını sarf etti.

‘Bu çaba onurlu bir mücadeledir’

Fahrettin Altun, haberciliğin tek hedefinin hakikat olması gerektiğini belirterek, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve haber alma hakkının korunması sorumluluğunu taşıyan gazetecilerin de hakikatin temsilcileri olduğunu vurguladı.

Haberciliğin birebir vakitte “gayret ve uğraş alanı” olduğuna da işaret eden Altun, “Yalan haberin ve bilgi kirliliğinin çok süratli bir biçimde yayıldığı, itibarsızlaştırma ve karalama operasyonlarının acımasız bir biçimde yürütüldüğü bir medya ortamında, doğruluğun, hakikatin uğraşıdır habercilik. Bu uğraş, şiddetli bir gayret ancak bir o kadar da değerli, gururlu bir gayrettir. Ne yazık ki gerçeğin kıymetsiz, sıradan, demode gösterilmeye çalışıldığı, dedikodunun pahalı ve olağan kılınmaya çalışıldığı bir medya, toplumlara, kamuoyuna kabul ettirilmeye çalışılıyor. Bu noktada hiç kuşkusuz hakikatin ve hakikati savunacak aktörlerin varlığı çok değerlidir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın tabir ettiği üzere ‘Hakikatin en yalın haliyle okuyucuya ve izleyiciye aktarılması, gazetecilik mesleğinin olmazsa olmazıdır‘” diye konuştu.

Altun, bilhassa terör, savaş, afet üzere inanılmaz gelişmelerde habercilik kelam konusu olduğunda dünya genelinde kabul görmüş medya etik unsurlarının, gazeteciler için bir “çıpa” görevi gördüğünü anlatarak, bu periyotların birebir vakitte medya etiğinin test edildiği ve gerçek haberciliğin ne kadar kıymetli olduğunun hissedildiği devirler olduğunu söyledi.

‘İnsan hayatına mal olacak dezenformasyonlara şahit olduk’

Olağanüstü devirlerde, kriz devirlerinde hakikat habere duyulan muhtaçlığa ve palavranın, dezenformasyonun oluşturduğu tahribata, Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta yaşanan asrın felaketinde bir defa daha şahit olduklarını vurgulayan Altun, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Gerçek dışı bilginin üretilme ve yayılma kapasitesinin nerelere varabileceğini ne yazık ki gördük. Arama-kurtarma çalışmalarını sekteye uğratacak, insan hayatına mal olacak dezenformasyonlara, palavra haberlerin sistematik halde yayılmasına şahitlik ettik. Sarsıntının yaralarını sarma uğraşlarının yanında bir de dezenformasyon içerikli haberlerin, paylaşımların doğrusunu anlatmak, bilgi kirliliğini gidermek için ağır uğraş sarf ettik. Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı olarak bağlantı boyutunda kurumlar ortasında sağladığımız uyum ve eşgüdüm sayesinde gerçek, süratli ve tesirli bir bilgilendirme süreci yönetmeye çalıştık. Zelzelenin birinci günlerinde karşı karşıya kaldığımız palavraların, bilgi kirliliğinin, dezenformasyonun, tekrar inşa faaliyetlerine başladığımız bu günlerde de varlığını göstermeye devam ettiğini görüyoruz. O günlerde nasıl palavranın, bilgi kirliliğinin önüne geçerek dezenformasyona karşı tesirli bir gayret ettiysek, bugün de yeniden birebir çabayı sürdürüyoruz. Tıpkı biçimde zelzele bölgesinde gerçekleri anlatan basın mensuplarının her türlü gereksinimlerinde yanlarında olmaya devam ediyoruz. Çünkü basın mensuplarının alandaki varlığı gerçeğin, hakikatin savunulması ismine en değerli sermayemizdir.”

Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Altun, habercilikte mesleksel unsurların ve etik kuralların uygulanmasına riayet etmenin son derece hayati olduğunu belirterek, “Bugün habercilik alanında karşı karşıya kaldığımız sıkıntıların tahlili, bu unsur ve kurallara hassasiyet gösterilmesinde yatmaktadır. Medya etiğine sahip çıkma konusunda en büyük sorumluluk da hiç kuşkusuz gazetecilere ve medya kuruluşlarına düşmektedir. Medya etiğinden ayrılmayan basın mensuplarının, mesleğin saygınlığının ve güvenilirliğinin teminatı olmayı sürdüreceğine kaniyim” diye konuştu.

‘Doğru Habercilik ve Medya Etiği isimli bir kitap hazırladık’

Bu alandaki prensiplerin sistematik olarak bir ortaya getirilerek, uygulamaya konmasının, gerçek ve sağlam habercilik noktasında kolaylaştırıcı bir öge olacağını kaydeden Altun, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı olarak, “Doğru Habercilik ve Medya Etiği” isimli bir kitap hazırladıklarını anlattı.

Kitabın, medya etiğine ait memleketler arası örnekler çerçevesinde derlenen ve sistematik hale getirilen unsurları içerdiğini aktaran Altun, “Bugün panelimize iştirak eden siz değerli iştirakçilerimize da takdim edeceğimiz bu kitabın, basın topluluğumuz için güzel olmasını diliyorum” dedi.

Katılımcılara, “Türk basın tarihini yine düşünmek” kitabını da takdim edeceklerini lisana getiren Altun, yapıtların hazırlanmasında ve panelin gerçekleşmesinde emeği geçenlere, medya etiğine sahip çıkan, hakikat çizgisinden ayrılmayan basın mensuplarına, bu alanın gelişmesine katkı sunan akademisyenlere teşekkür ve muvaffakiyet dileklerinde bulundu.

Doğru Habercilik ve Medya Etiği kitabının, gazetecilik ismi altında bağnaz, dogmatik ve saldırgan bir stille kamuoyunu etkilemeye çalışanlara olumlu tesirde bulunması temennisinde bulunan Altun, “Umuyoruz ki bu bireylere faydamız dokunur ve kamu çıkarına hizmet etmiş oluruz. Çünkü dogmatik bir biçimde ve kelamım ona kulis haberciliği ismi altında masa başında daima palavra üreten bu isimler, gazeteciliğin prestijine çok büyük darbe vurmaktadır ve kendilerine ve kamuoyuna yanlışsız habercilik nedir, yanlışsız haberciliğin kuralları nelerdir, bunları hatırlatmak istiyoruz. Türkiye demokrasisine de Türkiye’nin kamusal alanına, müzakere kültürüne de böylece katkı sunacağımıza inanıyoruz” sözünü kullandı.

Altun, panelin, medyada etik noktasında yaşanan sıkıntıların ve eksikliklerin giderilmesine katkı sağlamasını, medya bölümü ve iştirakçiler açısından yararlı olması dileklerini de iletti.