ABD’de 2024’teki başkanlık seçimi yarışı tartışmalı eski lider Donald Trump’ı gaye alan arka arda davalarla daha şimdiden kızıştı. Daha fazla geçmişte bayanlarla bağlarına dair sivil davalarla ilerleyen süreç bu kere ‘siyasi bir davaya’ dönüşmüş görünüyor. Geçtiğimiz ağustosta Florida’daki malikanesi FBI tarafından basılan Trump ‘gizli doküman saklamak ve ulusal güvenliğe dair potansiyel tehdit oluşturmakla itham edildi.
Trump Miami’de çıktığı mahkemede prosedür gereği ikinci kere gözaltına alındı. Duruşmada kendisine yöneltilen 37 ithamı da reddetti. Daha evvel dokümanların bağımsız bir hakim yahut özel hakim tarafından incelenmesi talebini yükseltmiş olan Trump lider olarak zati dokümanların kapalılığını kaldırma hakkına sahip olduğu savunması yaptı.
Eski ABD Lideri adeta Amerikan derin devletine ‘savaş açmış’ görünüyor. Daha evvel ‘derin devletin’ ve neoconların Çin ve Rusya’dan daha tehlikeli olduğunu söyleyen Trump duruşmanın akabinde meydan okumasını sürdürdü. Taraftarlarına “Çöküşte olan bir milletiz” diye seslenen Trump, rakipleri için “Hile yapıyorlar. Sahtekarlar, yolsuzlar” vurgusu yaptı. Seçilirse Biden’ın hatalarının peşini bırakmayacağını belirterek “ABD tarihinin en yozlaşmış lideri Biden ve ailesi için özel bir savcı atayacağım. Derin devleti büsbütün yok edeceğim” dedi.
Tüm devlet gücünü rakibine karşı kullanma görünümü veren Demokrat rakibi Joe Biden ise kendisi ve oğlu Hunter Biden’ın Ukrayna ve Çin’in yer aldığı yabancı devletlerle kontaklı rüşvet aldığı tezleri karşısında ‘rahat’ görünüyor. FBI Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin talep ettiği dokümanları teslim etmezken, son olarak Ukrayna’nın Burisma şirketinin elinde 17 telefon kaydı bulunduğu ortaya atıldı. Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi üyesi Ronny Jackson Biden’i, Burisma’nın idaresiyle mümkün münasebetleri nedeniyle ‘yüzyılın suçunu’ işlemekle suçladı.
ABD’deki şaşırtan siyasi atmosferi Amerika’da yaşayan gazeteci Serra Karaçam ile konuştuk.
‘Trump kendisini esasen ilgili evrakların saklılık düzeyini kaldıracak başkanlık yetkilerini vurgulayarak savundu’
Serra Karaçam’a nazaran, Washington’da yüksek mevkilerde oturanların usullerini anlamak için kurgu bile olsa ‘House of Cards’ ve ‘The Night Agent’ dizilerine bakılabilir. Trump’ın kendini lider olarak aslında evrakların kapalılığını kaldırma yetkisini belirterek savunduğunu kaydeden Karaçam, eski liderin evraklar konusundaki ‘gevşekliğinin’ de ortada olduğunu belirtti. Karaçam, yaşananların Amerikan derin devletinin Trump’ı engellemek istediği sorularına yol açtığını vurguladı.
“İki Netflix dizisinden bahsetmek istiyorum; House of Cards ve The Night Agent. Aslında dönen dolapları görüyorsunuz. Hem Kongre’deki koltuklarında oturanların hem de liderlerin usullerini… The Night Agent’da da temelinde bir lideri ‘sıfırlama’ pozisyonuna düşürebileceklerini gösteriyor. Kimin derin devletle güç birliği yaparsa sistemin o denli yönetildiğini anlatıyor. Bunlar abartılı üzere durabilir lakin ikisine dikkat çekmek istedim. Derin devlet, Trump engellenmek mi isteniyor? Bu tartışmalar gündemde. Amerikalıların da gündeminde. Trump’ın reddettiği 37 cürüm, temel olarak saklı evrakları gevşek halde sakladığı argümanlarına dayanıyor. Bu yüzden ulusal güvenliğe yönelik potansiyel tehdit oluşturmakla suçlanıyor. Yani aslında bu bir potansiyel tehdit. Dokümanları sakladığı yer Mar-a-Lago’daki malikanesindeki banyo, yatak odası, balo salonu üzere yerler. Lakin Mar-a-Lago bâtın servisinin koruduğu, 30’dan fazla banyonu bulunduğu, konukların ‘Şu banyoya girivereyim’ diyebileceği bir yer değil. Trump savunmasını en baştan esasen bu evrakların zımnilik düzeyini kaldırabilecek başkanlık yetkisi bulunması üzerinden yaptı. Bu aslında yanlışsız bir savunma. Ama bunu yaparken arşivle ve öbür yetkilerle temas kurma konusunda prosedürlere de uymadığı gerçek. Lakin o yetki onda vardı, bu da bir gerçek. Davanın politikleştiği savları burada devreye giriyor.”
‘Mike Pence’e açık çek verdiler’
Karaçam, tıpkı bâtın doküman sıkıntısının Pence için de geçerli olduğunu belirtirken, lakin adalet bakanlığının ona soruşturma açılmayacağını ilettiğini belirtti:
“Mike Pence’e geçtiğimiz haftalarda adaylığını ilan etmeden evvel açık çek verdiler. ‘Belgelerle ilgili hakkında bir soruşturma olmayacak, suçlama düşünmüyoruz’ dediler. Yani bu ‘2024 için yarışabilirsin’ demek. Pence’in oy oranının en fazla yüzde 10 üzere bir oranda olması bekleniyor. Yani seçim yarışında istikrarları çok da değiştirecek bir isim değil. Fakat yarışın ilerleyen devirlerinde etkileyebilir. ABD’de ‘belge kaçıran’ çok isim var, onlara dair dönülüp bakılıyor.”
‘Trump uyanık birisi, Biden ise zati unutkan, deniliyor’
Karaçam, tıpkı Trump üzere konutuna devlet dokümanı götürdüğü ortaya çıkan Biden’a karşı alınan tutumdaki farklara işaret etti. Karaçam, Trump’ın evrakları ‘gözü açık, uyanık biri’ olarak aldığı, Biden’ın ise ‘zaten unutkan olduğu’ telaffuzlarına dikkat çekti:
“Yönetimin savı şu; Biden dokümanları götürdüğünün farkında değildi, Trump ise biliyordu. Zira Trump son derece gözü açık, uyanık ve aklı başında bir lider. Lakin Biden unutkan bir isim. Münasebetiyle beşerler onun dokümanları götürmüş olduğunun farkında olmayacak. Bu türlü bir lidere sahip olmak Amerikalılar için uygun mi berbat mü? Demokratlar da Biden’ın durumunu kıymetlendiriyor; ‘onun haberi yoktu, Trump’ın haberi vardı’ diyorlar. Trump arşivlere geri dönüş yaparak geri yolladığı evraklar değil elinde tutmaya devam ettikleriyle ilgili suçlanıyor. Bu dokümanların içerisinde Amerika’nın nükleer güçleriyle ilgili ve öbür ülkelerin nükleer kapasitesi hakkında dokümanlar bulunuyor. Bunlardan kimilerini da konuşmuş olmakla ve diğerlerine göstermiş olmakla suçlanıyor. Federal yetkililere bilgi vermemek suçlamaları da var. 2018’deki birtakım bilgilere dayanarak operasyonlara ait ve askeri faaliyetlerle ilgili dokümanları konuşmakla suçlanıyor.”
‘Trump tam gaz devam dedi’
Karaçam, Trump’ın uzun yıllar mahpus cezası alabileceği bir davayla karşı karşıya olduğunu belirtirken, birinci duruşma sonrası adaylığını çekmesinin kelam konusu olmadığını ve tam gaz devam dediğini vurguladı:
“Diğer taraftan bunun karşılığında kendisine yönelik olabilecek yaptırımlar nedir? Uzun yıllar mahpus cezası gelebilir. Mahkemeden Trump’a bu hususta şahitlerle görüşmeme yasağı çıktı. Bir ‘modele’ sus hissesi davasında da yargıçları amaç göstermeme üzere yan yaptırımlar getirilmişti. Trump özel savcıyı gayeye koyarak ‘haydut’ diye nitelendirdi. Bu kişi, Biden periyodu Adalet Bakanı tarafından bu evrakları incelemekle ilgili atanmış bir kişi. Duruşmanın akabinde Miami’de bir Küba restoranına gitti, 77. Doğum gününü kutladı. Daha mahkemedeyken kampanyasının programları duyuruluyordu. Yani aday adaylığından çekilme kelam konusu değil, tam gaz devam ediyor.”
‘CNN son derece taraflı; Washington’daki kurumların çürümüş olduğunu söyleyen Amerikalılar da var’
Trump hakkındaki ‘belge saklamak’ ithamının yankılarını aktaran Karaçam, CNN üzere yayınların adeta yargı sürecini beklemeye dahi gerek görmeyen taraflı tavrına karşılık en başta Cumhuriyetçi cephede olmak üzere pek çok Amerikalının reaksiyonlarına atıf yaptı. Karaçam, bu bölümlerin asıl Washington’daki çürümüş kurumların yargılanması gerektiği görüşünde olduğunu belirtti:
“Medya Miami’deki kafenin önündeki sıradan insanlara sorunca olup bitenlerin önemli bir kumpas olduğunu söz eden Amerikalılar liberal medyaya da yansıdı. Washington’daki kurumların son derece çürümüş, taraflı ve hatalı olduğunu, asıl onların yargılanması gerektiğini, bu davanın sonucu ne olursa olsun Amerikalıların Trump’ı yeniden Beyaz Saray’a geri taşıyacaklarını söyleyenleri duyuyoruz. Lakin örneğin CNN’e baktığımızda son derece taraflı sözler görüyoruz. Bu zımnî evrakların nasıl kullanıldığıyla ilgili son derece emin, yargı sürecini beklemeye gerek duymayan, daima Biden’ı aklamaya yönelik sözler var. ‘İşbirlikçilik’ gerekçesiyle Trump ile birlikte yargılanan Walt Nauta. Aslında Mar-a-Lago’da hizmetli, Trump’ın ferdî yardımcısı, vale olarak işe girmiş. O kutuları Trump’ın talimatıyla taşımakla ve müfettişlere palavra söylemekle suçlanıyor.”
‘Tucker Carlson, neoconların palavralarını lisana getirdiği için başına bunların geldiğini belirtiyor’
Karaçam, Fox News’ten Zelenskiy tenkitleri nedeniyle kovulduğu düşünülen ve başlattığı Twitter söyleşileriyle milyonlarca Amerikalının ilgi odağı olan Tucker Carlson’ın davayla ilgili görüntüsüne da dikkat çekti.
“Tucker Carlson, Twitter yayınındaki 13 dakikalık görüntüsünde neo-conları ve savaşların işbirlikçisi olan bölümleri gaye aldı. Bush periyodundan beri mercek altına alınan bir durum. Trump 2016 seçim yarışında Cumhuriyetçi adaylarla tartışırken ‘Irak’ı işgal ettiniz, onlar palavra söylediler. Kitle imha silahlarının olmadığını biliyorlardı’ demişti. Trump ‘onlar’ derken derin devleti kastediyor. Tucker Carlson, Trump’ın neocon kısmın bile bile palavra söylediklerini belirterek onları direkt işaret ettiği için başına bunların geldiğini belirtiyor.”
‘Biden bu kurumsal yapı ile ahenk içerisinde ilerliyor’
Karaçam, Biden hakkındaki rüşvet tezleri ve son olarak Ukraynalı Burisma şirketinin ses kayıtlarının gündeme gelmesine karşın ABD kurumsal yapısının üzerine gideceği görüşünde değil.
“Biden’ın Ukrayna savaşındaki tavrı ve sağlanan silahlar, temerrüde düşme riski de konuşulurken gündeme taşındı. Amerikalılar verilen paralardan keyifli değil. Bir derin devletten kelam ediyorsak -bu farazi alışılmış, dataları yok fakat sinemalardan izlediklerimiz en gerçekçi veriler- Biden bu kurumsal yapı ile ahenk içerisinde ilerliyor. Münasebetiyle ondan kurtulmak istemeleri için bir sebep yok. Ayrıyeten Cumhuriyetçilerin Trump’a yönelik ithamlardan sonra yine gündeme taşıdığı Biden ve oğlu Hunter Biden’ın rüşvet aldıklarına dair ses kayıtları var ancak bunun üzerine gidilmesi durumu yok. Demokrat önder olarak teamülde ikinci periyot müsabaka hakkı liderlerin oluyor. Biden’ın unutkanlığı, yaşı, cümleleri toparlayamaması üzere konulardan ötürü daha düzgün bir aday olabilirdi fakat şimdilik bu türlü bir ihtimal yok.”
‘Zaten Biden bu demokrasi savaşı demiş ve işin içinden çıkmıştı’
Karaçam, Trump’ın yargılanıp hatalı bulunması halinde onu destekleyen bölümlerin yansılarından kaygılanan liberal bölümlerde bir formda ‘Trump nefretinin’ ağır bastığı görüşünde:
“Liberal medyada bazıları Trump’ın yargılanması ve hatalı bulunması halinde onu destekleyen halk kesitlerine laf anlatamayacak hale geleceklerini ve teşebbüsün aykırı tepeceğini söylüyor. Hasebiyle o kitleyi kazanma açısından bakanlar da var. Fakat hayli karışık. Trump nefreti ağır basıyor. Biden ve oğlunun nasıl bir ses kaydı yahut rüşveti çıkarsa çıksın sonuç değişmeyecek. Zati Kongre orta seçimlerinde Biden, ‘bu demokrasi savaşı’ dedi ve işin içinden çıktı. Hunter Biden’a da şimdiye kadar daima müsamaha gösterildi. Bu çeşit bilgilere yer veren medya da taraflı. Lakin Amerikalılar Tucker Carlson üzere olaylara derli toplu bakanlar dışında kurumsal medyada bunları görmüyor. Trump destekçileri bunları okuyorlar ve toplumsal medya üzerinden ellerinden geleni yapıyorlar.
‘FBI’ın da taraflı ve kliklere ayrılmış yapısı biliniyor’
Karaçam, Kongre’ye Cumhuriyetçilerin taleplerine karşın Biden aleyhindeki malzemeyi teslim etmeyen FBI’ın taraflı ve kliklere ayrılmış yapısına atıfta bulundu:
“Bir senatör, Biden ile öteki devlet liderleri ortasındaki telefon görüşmelerine dair kayıtlar olduğunu söyledi. FBI’ın elinde birtakım şeyler var. FBI’ın da çok taraflı ve kendi içinde kliklere ayrılmış bir yapısı olduğunu biliyoruz. 5 milyon dolar rüşvet öyküsü de dahil tüm bunları senatörlerin söylemesi kıymetli. Kennedy’nin oy potansiyeli çok gözükmüyor. Ama çok kişinin bilmediği bilinmeyen bilgilere daha fazla vakıf olabilecek bir isim. Münasebetiyle art planı daha güzel okuyabilen bir isim olduğu için söyledikleri taraf tayin edici olabilir. Cumhuriyetçilerde ise aslında aday adayı enflasyonu var. Trump anketlerde yarışı önde götürüyor fakat lider adayının netleşeceği son dönemeçte tercihin ne olacağı görülecek.”
‘Hüküm giyerse vazifesi kaybeden diyenler de var’
Karaçam, Trump’ın seçime girmesinin engellenemeyeceğini belirtirken, bir kısmın karar giymesi halinde seçilse bile misyonunu kaybedeceği görüşünü aktardı:
“Trump’ın seçime girmesini engelleyemezler. Trump kazanırsa cezaların hiçbir manası kalmayacak. Bir kesim, Trump’ın bu ithamlardan en az birinden karar giymesi halinde, seçilse bile 2071. unsur uyarınca misyonunu kaybetmesi ve bir daha misyon yapmasının yasaklanması gerektiğini söylüyor. Örneğin Washington Post ise bu türlü bir risk olmadığını yazıyor. Bu problem de tartışılıyor.”
Yorumlar kapalı.