28 Mayıs seçimlerinde beş yıllık yeni bir devir için seçilen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yurt dışı ziyaretleri kapsamında önceliği varlıklı Körfez ülkelerine vermeyi tercih etti.
Erdoğan, Mayıs ayında yaptığı bir açıklamada, seçimlerden evvel rezerv kahrı çeken Merkez Bankası hesaplarına kaynak transferi yapan Körfez ülkelerine “teşekkür” ziyareti gerçekleştireceğini ve bu ülkelerle Türkiye ortasında bilhassa iktisat alanında yeni bir işbirliği devir başlatmayı amaçladığını kaydetmişti.
Kalabalık bir iş insanı kümesi ve bakanların eşlik ettiği Erdoğan’ın ziyaretinin birinci ayağı Körfez bölgesi ve Arap dünyasının başkanı Suudi Arabistan oldu.
Erdoğan ile Veliaht Prens Muhammed bin Selman ortasında yapılan görüşmelerin akabinde direkt yatırım, savunma sanayii, güç, savunma ve bağlantı alanlarında beş mutabakat imzalandı. Bu mutabakatlar ortasında bilhassa Suudi Arabistan Savunma Bakanlığı ile Baykar ortasında imzalanan muahede dikkat çekti.
Baykar’dan yapılan açıklamada Suudi Arabistan’a Bayraktar Akıncı TİHA (Taarruzi İnsansız Hava Aracı) ihraç edileceği bildirildi. Baykar’ın Suudi Arabistan’a eğitim, teknik takviye ve lojistik hizmetleri de sağlayacağı kaydedildi. Erdoğan ve Muhammed bin Selman temaslarının akabinde kapsamlı bir ortak açıklama da yayımladılar ve iki ülke ortasındaki işbirliğinin bundan sonraki süreçte artarak devam edeceğini kayda geçirdiler.
Suudi Arabistan ile ekonomik entegrasyon vurgusu
Bu kapsamda Türk-Suudi Uyum Konseyi’nin faaliyete geçmesinin ehemmiyetine dikkat çeken iki başkan, ticaret ve yatırım alanlarında işbirliği ivmesinin artırılması ve bilhassa altyapı, inşaat, mühendislik, savunma ve metalurjik sanayi, etraf ve miras turizmi, yenilenebilir güç üzere dallarda ve öteki ortak çıkar alanlarında “ekonomik entegrasyon” için fırsatları destekleme vurgusu yaptılar.
Suudi Arabistan’dan Türkiye ve Avrupa’ya elektrik ihracatı ile yenilenebilir güç, hidrokarbon kaynakları için pak teknolojiler, hidrojen üzere düşük karbonlu yakıtlar dahil olmak üzere güç alanlarında iş birliğini geliştirme maksadı ortak bildiriye yansıdı.
Savunma ve terörizmle çabada işbirliği niyeti de ortak bildiride yer aldı:
“Taraflar, savunma ve askeri sanayi alanlarında iş birliği ve eş güdümü geliştirmek ve bu alanlarda imzalanan mutabakatların, iki ülkenin ortak çıkarlarına hizmet edecek, bölgede ve dünyada güvenlik ve barışın sağlanmasına katkıda bulunacak biçimde harekete geçirilmesi konusundaki kararlılıklarını tabir etmişlerdir.”
Ziyarette yapılan mutabakatlar ve ortak bildiride yer alan ögeler, Türkiye ve Suudi Arabistan ortasında son yıllarda sürdürülen olağanlaşma gayretlerinin sonuç verdiğini göstermesi açısından değerli bedellendiriliyor.
Türkiye, 2020 sonu ve 2021 başından itibaren münasebetlerinde sorun yaşadığı ülkelerle olağanlaşma arayışına girmişti. Bu ülkelerin başında 2018’de gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul Başkonsolosluğu’nda öldürülmesi nedeniyle Suudi Arabistan geliyordu.
Türkiye, 2013’te Mısır’da askeri darbe yapan Abdülfettah es-Sisi idaresi ve bu idareye en çok dayanak veren BAE ile de bozulan bağlarını son yıllarda tamir etmeye çalışıyordu.
Katar’la 50. yıl bildirisi
Ziyaretin ikinci durağı, Türkiye’nin bölgede uzun müddettir stratejik ortağı pozisyonunda olan Katar oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani başkanlığında yapılan toplantılar kapsamında diplomatik bağların kurulmasının 50. yıl dönümü hasebiyle ortak bildiri yayımlandı.
Türkiye-Katar alakalarının 1973’ten bugünkü “stratejik ortaklık” evresine gelene kadar niteliksel bir dönüşüm geçirdiği belirtilen bildiride, 2015’ten bu yana her yıl yapılan Yüksek Stratejik Komite toplantıları kapsamında ikili iş birliği seviyesini geliştirmeyi amaçlayan yaklaşık 100 dokümanın imzalandığı anımsatıldı.
Somut bir muahedenin imzalanmadığı ve yeni yatırım kelamının verilmediği Katar ziyaretinde stratejik ilgilerin ve ikili işbirliğinin süreceği vurgusu yapıldı.
BAE ile 50,7 milyar dolarlık yatırım paketi iddiası
Körfez cinsinin en dikkat cazip temasları ise BAE’de yapıldı. İki ülke ortasındaki bağlantılar 2013’te Mısır’da yapılan darbenin akabinde gerilmişti ve taraflar büyükelçilerini çekmişlerdi. Türkiye, BAE’yi 2016’da yapılan darbe teşebbüsünün gerisinde olmakla suçlamıştı. İki ülke ortasındaki tansiyon başta Libya olmak üzere kimi bölgesel çatışma alanlarına da yansımıştı.
Suudi Arabistan ile olduğu üzere BAE ile yürütülen olağanlaşma sürecinin somut sonucu Erdoğan’ın bu ziyareti sırasında görüldü. Ziyaret sırasında Erdoğan’a BAE Devlet Lideri Pir Muhammed Bin Zayed Al Nahyan tarafından “Zayed Devlet Nişanı” takdim edilmesi dikkat çekti.
Türkiye-BAE görüşmelerinin iki sonucu oldu. Taraflar Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul kurma kararını ve böylelikle ikili bağlantılarda “stratejik” seviyeye geçildiğini duyurdular.
Erdoğan, heyetler ortası görüşmeler sırasında yaptığı açıklamada, “Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul düzeneğiyle münasebetlerimizin en üst seviyede nizamlı halde ele alınmasını sağlayacağız,” sözlerini kullandı.
Suçluların iadesi mutabakatı da var
İkinci kıymetli açıklama ise Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’ndan yapıldı.
Açıklamaya nazaran iki ülke ortasında toplam meblağı 50,7 milyar dolar olan 13 evrakın imzalandı. Bağlantı Başkanlığı mutabakat imzalanan alanları “enerji, ulaştırma, altyapı, lojistik, e-ticaret, finans, sıhhat, besin, turizm, emlak, inşaat, savunma endüstrisi, yapay zekâ ve ileri teknolojiler” olarak sıraladı.
Yapılan muahedeler ortasında hatalıların iadesi ve isimli yardımlaşma da yer alıyor. Bu mutabakatların bir müddettir toplumsal medya kullanmama ve ileti atmama şartıyla BAE’de barınmasına müsaade verilen organize cürüm örgütü başkanı Sedat Peker’i nasıl etkileyeceği bilinmiyor. Hakkında yakalama kararı bulunan Peker için İnterpol aracılığıyla kırmızı bülten de çıkarılmıştı.
BAE basınına nazaran imzalanan mutabakatlar şunlar:
- Karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi ve korunması.
- Suçluların iadesi mutabakatı.
- Hukuki ve ticari bahislerde isimli işbirliğine ait muahede.
- Cezai mevzularda karşılıklı isimli yardım mutabakatı.
- Ortak Ekonomik ve Ticaret Komisyonu’nun (JETCO) kurulmasına ait ortak deklarasyon.
- Dijital dönüşüm konusunda işbirliğini içeren mutabakat muhtırası.
- Enerji ve doğal kaynaklar projelerinin geliştirilmesi için stratejik iştirak çerçeve muahedesi.
- İki ülke uzay ajansları ortasında ticari gayeli ortak fırlatma aracı kapasitesi geliştirilmesi mutabakat muhtırası.
- BAE Memleketler arası Yatırım Kurulu ile Türkiye Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ortasında mutabakat muhtırası.
- İki ülke savunma sanayi kurumları ortasında stratejik işbirliği için mutabakat muhtırası.
- Türk Eximbank ile BAE ADQ yatırım şirketi ortasında ihracat kredisinin finansmanı için mutabakat muhtırası.
- BAE’li ADQ ile Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı ortasında sarsıntılardan etkilenen bölgelerin yine inşası için sukuk (faiz içermeyen borçlanma kağıdı) yatırımına ait mutabakat muhtırası.
- Türk Petrolleri ile Abdu Dabi Ulusal Petrol Şirketi ortasında stratejik işbirliği muahedesi.
- Abu Dabi Yatırım Ofisi ile Türkiye Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ortasında mutabakat muhtırası.
Bu mutabakatların nasıl somutlaşacağı ve açıklamada belirtildiği üzere 50,7 milyar dolarlık bir yatırıma dönüşeceğini vakit gösterecek.
TIKLAYIN | BAE-Türkiye muahedesinin akabinde gözler Sedat Peker’e çevrildi: İadesi istenebilir
Yorumlar kapalı.