Depremin üzerinden bir ay geçti. Bölgede hâlâ çadır, pak su ve kanalizasyon sorunu çözülebilmiş değil. Bayanlar, bit bulaşmasın diye, kendi ve çocuklarının saçlarını kesiyor. En çok korkulan ise kolera ve tifo salgını mümkünlüğü.
Depremin birinci haftasından itibaren Türk Tabipleri Birliği bölgede bir afet uyum konseyi oluşturdu. Afet bölgesine giden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol acil tedbir alınması gerektiğini söyledi.
- En acil sıkıntılar neler?
Depremin birinci haftasında biz dernek olarak bir afet uyum konseyi kurduk zira bu afetlerde en çok beklenilen ve önlenilmesi gereken şey, salgınlardır. Yalnızca iki sıhhat merkezi ayakta kalmıştı. Bunlardan bir tanesi Hatay Dörtyol’da bir tanesi Kahramanmaraş Elbistan’daydı. İkisi de sismik izolatör kullanıldığı için ayakta kalmışlardı. Çok kolay olan bu uygulama ile hastaneler yapılsalardı, yıkılmayacaklardı.
- Kolera olayı görüldüğü savları da var. Yanlışsız mu?
Ne yazık ki tuvalet muhtaçlığı ve pak su muhtaçlığıyla ilgili sorun giderilmedi. Bu da bizi kirlenmiş sular aracılığıyla bulaşan dizanteri, kolera, tifo üzere hastalıkları eğilimli kılıyor. Bunların gelişi kaçınılmaz oluyor. Suriye’de kolera olaylarının görüldüğünü doktorlar olarak biliyoruz. Tarihte büyük kolera salgınları olmuştur. Yani pandemi yapacak kadar güçlü bir etkenden bahsediyoruz. Merkezin, hâlâ sıhhatte düzgün bir lojistik ve uyum kurulamamış olmasına dikkat çekiyorlar.
“DSÖ’DEN KOLERA AŞISI İSTENMEDİ”
- Kolera başladı mı?
Henüz başlamadığını anlıyoruz zira kolera başladığı anda patlayıcı bir biçimde salgın taşınacaktır. Gizlenebilmesi mümkün olmayacaktır. Uyuz ve bit olayları çokça var.
- Salgına karşı kolera aşısı gündeme geldi mi?
Suriye kolera aşısı ve kolera teşhis kitlerini Birleşmiş Milletler ve Dünya Sıhhat Örgütü’nden temin etti. Sıhhat Bakanlığı’nın Dünya Sıhhat Örgütü’nden bu türlü bir talebi olmadı. Talep olmayınca DSÖ tabiatıyla getirmiyor. Suriye’de yardım koridoru bize nazaran nispeten daha açık.Merkezi idare, yardım koridorunu kendi kontrolü dışında asla açmıyor.
“TİFO AŞISI DA YOK”
- Merkezi idare ben merkezci bir yaklaşım içinde diyebilir miyiz?
Suriye, milletlerarası yardım erişimi konusunda Türkiye’den daha uygun durumda. Suriye’de hiç sıhhat sistemi yok fakat milletlerarası yardımın erişimi konusunda daha engelsizler, o denli diyebilirim.
- Tifo aşısı var mı?
Tabii tifo aşısı da var, yeniden ağızdan kullanılan. Ancak bu aşılar Türkiye’de yok.
- Depremden sonra, yılan, sürüngen ve kemirgenlerin ortaya çıktığı haberleri geliyor. Bu hayvanların ortaya çıkması diğer hastalıkların ortaya çıkma ihtimalini güçlendirir mi? Acil ne yapılmalı?
Önce bütün kanalizasyon sistemlerinin onarılmış olması gerekiyor. Şebeke sularının sürekliliğinin sağlanması, daima denetimlerinin yapılması, ilaçlama yapılması, bunların pak olduğunun emniyete alınması ve denetim edilmesi gerekiyor. Çok önemli barınma sorunu var. Ve ne yazık ki barınmanın sağlandığı yerlerde tuvaletlerin ve pak kullanma sularının sağlanmadığını biliyoruz.
“VEBA BİR YERE GİTMEDİ”
- Endişeniz nedir?
Bu kaos ortamında, sürüngenlerin ötesinde, fare üzere kemirici hayvanlardan bulaşan çok önemli hastalıkların bulaşabilmesinden telaş ediyoruz. Mesela vebayı farelerin bulaştırdığını hatırlıyorsunuzdur tarihteki salgınlardan. Kanalizasyon sistemleri onarılmayacak olursa, bulaşabilecek dizanteri ve tifo dışında, sarılıklar, kanamalı hummalar üzere dramatik hastalıkların, yani birçok ortaçağdan kalma hastalıkların görülmesi kaçınılmaz olacaktır.
- Kanalizasyonlar ciddiyetle ele alınmazsa tarihteki veba salgını başlayabilir mi yani?
Önlem alınmazsa, veba dahil, ortaçağdaki tüm hastalıklarla karşılaşabiliriz. Zira veba bir yere gitmedi. Altyapı meselelerinin olduğu bölgelerde ortaya çıktığına dair duyumlarımız ve bilgilerimiz var elimizde…
“SAĞLIK SİSTEMİ ENKAZ ALTINDA KALDI”
- Sağlık hizmetinde de devlet enkaz altında mı kaldı?
Evet. Sıhhat sistemimiz korona pandemisinde çöktü. Biz bunu pandemide en ağır formda şöyle yaşadık: Kanser taramalarını yapamadık, aşılamaları sürdüremedik. Pek çok kronik hastalık yükü olan beşerler konutlarında kendi kendilerine sıhhat bakımı alamadıkları için öldüler. Fazladan vefat dediğimiz şey bu. Çok kırılgan yerlerinden çöken sıhhat sistemi yine restore edilmeli, onarılmalı derken, sarsıntı felaketi geldi. Bu ortada Türkiye’de çok önemli ilaç zahmetleri yaşıyoruz. Antibiyotikler yok elimizde. Gereç de yok. Ampute hastaları için, depremzede protezlerin geri ödemesi yetersiz. Protezlerinin ödemesi için toplumsal yardım kampanyaları yürütüyoruz. Sıhhat sistemi de enkaz altında kaldı.
“ÖLÜ SAYISI GERÇEĞİ YANSITMIYOR”
- Ne kadar ampute hasta var?
Bu sayısı benim söylemem yanlışsız olmaz ancak çok fazla ampute hasta var. Enkazdan 72-96 saatten sonra çıkanlarda bu riskin çok büyük olduğunu biliyoruz. Açıklanan resmi vefat sayısının da gerçeği yansıtmadığını biliyoruz. Bir sefer DNA tahlilleri yapılmayan ve kayıtsız çok olay var. Yani kimliksiz gömülmüş çok insan var. Enkazdan çıkarmaların iş makinalarıyla uygunca özensizleştiği, o molozların asbestleriyle, tarım topraklarına döküldüğü şu günlerde, ölümlerin sayısının, kayıpların sayısının gerçek verildiğini düşünmemiz çok hakikat olmaz diye düşünüyorum.
“PSİKOLOJİK TAKVİYE ÖNEMLİ”
- Sağlık hizmetleri açısından sarsıntı bölgesindeki insanların yaralarını sarması için ne kadar vakit gerek?
Çok vakit alacak. Zira bu türlü afetlerde kaybettiğimiz saatler saatlere değil, aylara tekabül eder. Bir an evvel sarsıntıya güçlü konteyner kentler yapılmalı. Ruhsal dayanak de çok kıymetli. Lakin en değerlisi, temel fizyolojik, biyolojik varlığı sürdürecek gereksinimlere ek olarak, bu işin sorumlularıyla ilgili isimli sürecin çabucak başlatılması, insanların rahatlatılması…
Yorumlar kapalı.