Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, “Artık hiçbir şey eskisi üzere değil. Artık klâsik muhafazakârlık periyodu kapanmıştır. Post-iktidar muhafazakârlığı yeni bir kimlikle, yeni bir niyet metoduyla, yeni bir telaffuzla ve yeni bir pratikle inşa edilmek zorundadır.” dedi.
Gelecek Partisi başkanı, eski Başbakan Ahmet Davutoğlu, Serbestiyet müelliflerinin sorularına cevap verdi.
Davutoğlu’nun açıklamaları özetle şöyle:
Yıldıray Oğur: Seçimden evvel yazdığınız bir yazıda “Altılı Masa’nın tarihi misyonunun Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile topluma giydirilen milliyetçi-muhafazakâr-laik otoriterliğin karşısına milliyetçi-muhafazakâr-laik demokrat özgürlükçülüğü yeni bir toplumsal kontrat tabanı olarak koymak olduğu inancındayım” yazmıştınız. Sizce neden muhafazakârlar birincisini tercih etti? Neden AK Parti seçmeninden daha büyük bir kitleyi ikna edemediniz? Taktiksel ve dönemsel açıklamalar dışında Türkiye’deki muhafazakârlığı ve İslamcılığı yakından bilen bir entelektüel olarak daha yapısal, fikri bir sorun görüyor musunuz? Türkiye’deki muhafazakârların kimlik siyasetiyle; adalet, demokrasi, insan hakları alanlardaki büyük problemleri, yolsuzlukları görmezden gelmesi sizi hayal kırıklığına uğrattı mı?
“Altılı Masa bağlamında uzun periyotlu ve kapsamlı bir toplumsal barış projesini bir seçim mağlubiyeti psikolojisi ile yıpratan muhalefet aktörleri de seçim sonucunda içine düştükleri iç çekişmelerle toplumun ümitlerini kıran bir diğer hayal kırıklığına yol açmıştır.”
Benim en temel hayal kırıklığım “bir gün vicdanları uyanacak” diye ümitsizce beklediğim bu kısımlarla ilgilidir. “Artık buna da sessiz kalmazlar” dediğim her mevzuda ahlakî prensipleri güç lehine biraz daha fazla esneterek yeni bir hayal kırıklığı yaşamamıza sebep olan hallerine karşın bu kısma dönük de “vicdan” daveti yapmaya devam edeceğiz.
Bu vesile ile bir hayal kırıklığından daha bahsetmeyi gerekli görüyorum. Altılı Masa bağlamında uzun periyotlu ve kapsamlı bir toplumsal barış projesini bir seçim hezimeti psikolojisi ile yıpratan muhalefet aktörleri de seçim sonucunda içine düştükleri iç çekişmelerle toplumun ümitlerini kıran bir öbür hayal kırıklığına yol açmıştır.
Bahsettiğiniz makalede de tabir etmeye çalıştığım üzere, benim için Altılı Masa bir seçimi kazanmanın ve siyasal iktidar değişiminin ötesinde iki yüzyıllık çağdaş siyasi tarihimizin en temel denklemini çözme istikametinde son derece değerli ve tarihi bir teşebbüstü. Lakin, iki tıp ortasında ve seçim başarısızlığı sonrasında yaşananlar ve yapılan tartışmalar bizim için tarihi değeri haiz bu teşebbüsün birtakım bölümlerce konjonktürel bir seçim başarısına endekslendiğini ve değerinin gereğince idrak edilemediğini gördük. Seçim mağlubiyeti travmasını atlatarak bu toplumsal barış projesini en azından ortak bir deneyim yeri olarak korumak kutuplaştırıcı siyaset karşısındaki yegâne panzehirdir.
Ali Bayramoğlu: Globalleşme ile birlikte yaşanan büyük dönüşüm süreci içinde muhafazakârlık kanısının bir siyasal akım olarak ne ölçüde geçerliliği kalmıştır? Öteki toplumlarla mukayeseli olarak Türkiye’deki muhafazakâr siyasetin iktidar pratiği nasıl sonuçlar vermiştir? Böylesi bir pratik sonrasında Türkiye’de muhafazakâr siyasetin yeni ve ikna edici ögeleri neler olmalıdır?
Bugün muhafazakârlık Türkiye’de de bir yol ayrımındadır. Bugünkü iktidarın benimsediği dışlayıcı ve ötekileştirici kimlik kurgusuna dayalı muhafazakârlık anlayışı İslam inancının kimlik anlayışıyla özdeşleştirilemeyeceği üzere geleneklerimizden gelen hürmete dayalı kültürel çoğulculuk anlayışına da uygun düşmez. İnsani kimliği özümsememiş olanın İslami kimliğinden de bahsedilemez. Asırlarca başta İstanbul olmak üzere kentlerimizde süregelmiş olan çok kültürlü, çok dinli, çok etnisiteli gerçek kültürel çoğulculuğa dayalı esaslı geleneğimizi anlamayanın da tarih şuurundan bahsedilemez.
Güç yozlaşmasının getirdiği bu hastalıklı dışlayıcı muhafazakârlık anlayışının yaptığı tahribat geleneklere savaş açan dışlayıcı bir zihniyetle değil, üniversal kültüre açık çoğulcu bir muhafazakârlık anlayışıyla giderilebilir. Dar kimliklerin alternatifi kimliksizleşme değil kültürel çoğulculuğu teşvik eden tarihdaşlık ve vatandaşlık şuuruna dayalı ortak aidiyet şuurunun gerektirdiği kapsayıcı kimliktir.
Kapsayıcı muhafazakârlık anlayışının yapabileceği üçüncü değerli katkı toplumsal süreklilik ile toplumsal değişim ortasında kurulabilecek istikrarla ilgilidir. Muhafazakârlık toplumsal kıymetlerin ve kurumların sürekliliğini temel alırken bu süreklilik ögelerine dayalı değişimin meşruiyetini de sağlama misyonu üstlenir. Burada son derece çarpıcı bir paradoks vardır. Çağdaşlaşma sürecinde toplumsal bedellerin ve kurumların sürekliliği ismine doruktan gelen değişim taleplerine karşı direnen geniş muhafazakâr kitleler tabandan gelen doğal değişim süreçlerine ikna edildiklerinde değişimin öncü gücü olmuşlardır. Tek parti periyodunun zirveden tabana yayılan değişim stratejisine direnen muhafazakâr kitleler DP ve AP iktidarlarında endüstrileşme kentleşme süreçlerinde getirdiği sosyolojik değişimin motor gücü olmuşlardır. ANAP iktidarında iktisadın dünyaya açılmasında, AK Parti’nin birinci evresindeki AB entegrasyon süreçlerinde de benzeri bir tesir kelam hususudur.
AK Parti iktidarının son evresi dünyaya açık, demokratik/özgürlükçü muhafazakârlıktan içe kapanmacı/dışlayıcı muhafazakârlığa geçişin tahminen de dünyadaki en çarpıcı ve tahrip edici örneklerinden birini oluşturdu.
“Nihayetinde elimizde kalan dışlayıcı bir milliyetçilikle bezenmiş içe kapanmacı, savunmacı, söylemsel, sembolik, sığ, reaktif ve yozlaşmış bir muhafazakârlık oldu”.
15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrası OHAL uygulamaları adalet alanında, Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemine geçiş siyaset alanında, MHP ile ittifak ideolojik alanda, bir virüs üzere toplumsal bünyeyi saran yolsuzluklar ahlak alanında, sığ sloganlara dayalı sembolik retorik kültür alanında, vasat zihne indirgenen nitelik aksiliği bilim alanında, varlık şuuru özünden kopuk şekilcilik ilahiyat alanında on yıllar uzunluğu gelenek-modernite etkileşiminde üretilen ülküleri ve bedelleri evvel iddiasızlaştırdı, sonra değersizleştirdi ve anlamsızlaştırdı. Nihayetinde elimizde kalan dışlayıcı bir milliyetçilikle bezenmiş içe kapanmacı, savunmacı, söylemsel, sembolik, sığ, reaktif ve yozlaşmış bir muhafazakârlık oldu.
Yıldıray Oğur: Ben bu soruyu biraz daha açabilir miyim? Biraz evvelki soruda “Klasik kaynaklarımız ve zaman/mekan aşan kıymetlerimiz açısından muhafazakâr, değişimi anlamak ve yönetmek açısından devrimci olmak zorundayız. Hali muhafazakârlık statükoculuğa, formu devrimcilik bedelleri tahrip eden bir kaos ortamına yer hazırlar” demiştiniz.Muhafazakârlıkla devrimciliği birebir bağlamda kullanmak çelişki üzere görünen ancak çarpıcı bir yaklaşım. Artık de muhafazakârların kendilerini devrimci bir formda yenilemesinden bahsediyorsunuz. Bu nasıl olacak?
Son periyotta genç kuşağın haklı sorgulamaları üzerinde derinlikli olarak düşünmeye çalıştığımda ben de kendime şu soruyu önemli formda tekrar sordum: “Ben niçin Müslüman oldum?”
Bir kuşağın hoca olarak andığı birinin ilerleyen yaşlarında bu soruyu sorması kimilerine çok tuhaf gelebilir. Fakat, ben kendime bu soruyu sormadan oburlarının sorgulamalarını nasıl anlayabilirim? Bu soruyu sorarken zihnimin formlandığı çocukluk ve gençlik yıllarında sığındığım yerlere, çocukluğumun geçtiği Fatih Camii civarına, gençlik arayışlarımın yerleri olan İstanbul Erkek Lisesi’ne, Cağaloğlu’na, Babı Ali yokuşuna, Beyazıt Çınaraltına, üniversite yıllarımın sığınakları olan Yahya Efendi Dergahına, Rumelihisarı ile Aşiyan mezarlığı ortasındaki doruğa zihnen ve fiilen gittim geldim. Evet Müslüman geleneğin yaşadığı bir aileye doğmuştum, lakin emsal geçmişe sahip gençler o yıllarda dini inançları periyodu bitmiş arkaik ögeler olarak gören tanınan sol eğilimlerin tesiri altına girmişken ben niçin bu akımların tesiri altında olan okullarda Müslüman kimliğine ve inancına sarılmıştım? Yetmişli yılların ortalarında 15-16 yaşlarında birinci sefer yayınlanan Nesefî Akaidini Marksist niyetin klasiği olan Politzer’in İdeolojinin Başlangıç prensipleriyle mukayeseli okurken, Einstein ile Heisenberg’in fizik anlayışlarını karşılaştırırken, Said Halim Paşa’nın Buhranlarımız isimli yapıtını İdris Küçükömer’in Tertibin yabancılaşması ile birlikte okurken o gün bizim kuşağa dayatılan hakim paradigmayı sorgularken ben nasıl haklıysam bugünkü gençler de hakim gücü sorgulamakta o derece haklıdır.
Bütün bu zihni serüven açısından Müslüman doğuşum benim tercihim değildi, lakin Müslüman oluşum her evrede beynimin kıvrımlarına ve iliklerime kadar hissettiğim “beni bana idrak ettiren” bir tercihti. Materyalist fikrin mekanikliği, agnostik fikrin anlamsızlığı ne zihnime ne ruhuma hitap ediyordu. Daha sonraki yıllarda İslam fikrinin temelini oluşturan Tevhid inancı üzerine yazdığım tezde de temel maksadım bu inancın yeni bir yorumu ile insanlığa fikir ufku açmasıydı. Esmaul Hüsna üzerine tefekkür ettikçe hem gücümü hem acziyetimi anlıyor, eşref-i mahlukat olmakla esfel-i safilin olmak ortasındaki varoluşsal imtihanımızı kavrıyordum.
Bugün hala kimilerine anlamsız gelen bir idealizmle hayata ve çabama tutunuyor isem, bunda bir imparatorluk başşehrinde yetişen bir genç olarak sömürgecilik ve geri kalmışlık sendorumuyla, esaslı bir kültürel geleneğin içinden geldiğine inanan bir aydın olarak moderniteyle, varoluşunun manasını bir ben-idrakine dönüştürmeye çalışan bir mümin olarak bütün insanlık birikimiyle yüzleşmemin derin tesiri vardır. Kimliğimden hiç gocunmadım lakin kimliğimi hiçbir dini yahut ulusal kimliğin tersi olarak tanımlamadım. Hala içimde bir imparatorluk başşehri genci, gelenekten geleceğe yürüyen bir aydın ve insanlık birikimiyle bütünleşen bir mümin yaşamaya devam ettiği için yaşanılan çözülmeye, hırpalanan pahalara, örselenen kültüre, niteliğini kaybeden eğitime, nitelikli insan gücünün yurt dışına göç etmesine yol açan siyasal iklime, bir gün evvel meydan okuduğu güçlerden bir gün sonra “aptal olma” diye mektup almayı içine sindiren uydurma hamasete, yolsuzluklara dayanan ekonomi-politik sisteme ve bütün bunları dini ve ulusal kavramlarla örtmeye ve legalleştirmeye çalışan zihniyete karşı isyanım var.
Röportajın tamamını okumak için
Yorumlar kapalı.