‘Bölge ülkeleri birlikte hareket etmeden ABD’nin Suriye’den çıkması imkansız’

Kazakistan’ın başkenti Astana, 20-21 Haziran’da Türkiye’nin bölgesi açısından kıymetli toplantılara konut sahipliği yaptı. Türkiye’den Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Burak Akçapar’ın ve Rusya, İran’dan da üst seviye diplomatların iştirakiyle Suriye bahisli yüksek seviyeli toplantıların yirmincisi ve Türkiye, İran, Rusya ve Suriye ortasında sürdürülen Dörtlü Sürecin Dışişleri Bakanlıkları ortasındaki ikinci teknik toplantısı düzenlendi.

Astana toplantısının sonucunda yayınlanan ortak bildiriye nazaran Ankara ile Şam ortasındaki münasebetlerin olağanlaşmasına yönelik yol haritası hazırlamak ve İdlib’deki tansiyonu azaltmak için faal uğraşların devam etmesine vurgu yapıldı.

Bildiriye nazaran İdlib tansiyonu azaltma bölgesindeki durumu etraflıca istişare eden taraflar, insani durum da dahil bölgedeki durumun sürdürülebilir halde olağanlaşması için gayretleri sürdürme konusunda mutabakat sağladı. Üç ülkenin bakan yardımcıları, İdlib’le ilgili tüm mevcut mutabakatlar eksiksiz olarak yerine getirilerek alanda sükunetin korunması gerektiğinin altını çizdi.

Taraflar, Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü bozmayı amaçlayan ve komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden hudut ötesi ataklar ve sızmalar da dahil terörle ve ayrılıkçı planlarla çabada işbirliğini sürdürme kararlılıklarını vurguladı.

Burada bildiriler bilhassa YPG ile birlikte Suriye’de büyük bir alanı işgal eden ABD’ye verildi.

Sputnik’e değerlendirmelerde bulunan Doç. Dr. Ali Fuat Gökçe, “ABD, Suriye’den masada çıkmaz. ABD’nin oradan çıkması için PKK/YPG’nin misyonunun tamamlanması gerekir. PKK/YPG’nin varlığının zayıflatılması için de birlikte hareket edilmelidir. ABD’nin Suriye’den bizatihi çıkmasını düşünmek imkansızdır. Oradaki varlığıyla Ortadoğu’yu denetim ediyor, İsrail’in güvenliğini sağlıyor, bölgeyi vekil terör örgütleri ile dizayn etmeye çalışıyor. Bu bölgedeki petrollerini de kurmaya çalıştığı terör devletleri ile denetim etmeye çalışıyor” dedi.

‘Bu sürece Irak’ın da katılması gerekiyor’

Bölgede sadece PKK/YPG değil IŞİD, HTŞ ve farklı isimlerde terör örgütlerinin olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Gökçe’nin vurguları şöyle oldu:

“Bu sürece Irak’ın da katılması gerekiyor. Başkanlar Tahran doruğu sonrası yaptıkları açıklamada buradaki terör örgütleri varlığının sona erdirilmesi ve onlara takviye veren ABD’nin bölgeden uzaklaştırılmasına dair açıklama yaptılar. Bu açıklamadan sonra bölgede terörden ziyan gören ülkelerin bir ortaya gelmesi gerekiyordu ki bunların başında da Türkiye, Suriye ve Irak geliyor. O yüzden Irak’ın da bu toplantılarda olması lazım fakat Bağdat idaresinin şu anda ABD’nin güdümünde olduğunu bildiğimiz için bu hususta fazla olumlu bir şey söylemek mümkün değil. Bu toplantılar her ne kadar provokasyona, manipülasyona açık olsa bile sürdürülmesi gerekiyor. Müzakereler kesinlikle devam etmelidir. Ülkeler mikro siyasetleri, ferdi ya da ülkesel küçük menfaatleri bir kenara bırakarak geniş perspektiften olaya yaklaşmalıdır. Bu bölgeden terör örgütlerinin temizlenmesi lazım.”

‘ABD, Astana sürecinin aktörlerine karşı olan bloku genişletmeye çalışıyor’

“ABD, bu toplantılardan ve işleyen süreçten rahatsız oluyor. Bunu İdlib bölgesindeki HTŞ kümelerini YPG ile görüştürmesinden, Suriye hükümetine muhalif Arapları YPG ile buluşturmasından, cepheyi genişletme çabasından anlayabiliriz. Astana sürecinin aktörlerine karşı olan bloku genişletmeye çalışıyor” diyerek müddet gelen Gökçe, şunları ekledi:

“Bu toplantıların inadına gerçekleştirilmesi gerekiyor. Süratli bir halde de sonuca kavuşturulması gerekiyor. Sonuç ise; terör örgütlerinin bitirilmesi ve akabinde da Suriyeli muhalif ve sığınmacıların ülkelerine geri dönmesidir. Suriye ve bölge ülkeleri ile hareket edilerek terör temizlenebilir. Akabinde Suriye hükümetiyle muhalifler ve sığınmacılar ortasındaki inanç buhranının çözülmesi lazım. Suriye hükümeti aflar ilan etse bile geçmişteki travmalar kolay çözülemez. Geri dönüş sürecini izleyecek bir komitenin kurulması gerekiyor. Bu komitede bölgede istikrarsızlığa sebep olan Batılı ülkelere yer almamalıdır. ABD, Almanya, Fransa gibi… Astana sürecinin aktörleri, öbür Türk cumhuriyetleri, Körfez ülkeleri yer alabilir. Bölgede samimi olarak barışı ve istikrarı isteyen ülkeler yer almazsa provokasyonlar yaşanabilir.”

‘HTŞ muteber bir oluşum değil’

Ortak bildiride dikkat çeken noktalardan bir oburu ise İdlib’de durumun normalleştirilmesine ve mutabakatların hayata geçirilmesine yönelik oldu. Doç. Dr. Gökçe, İdlib’de düğümün nasıl çözülebileceğini şöyle anlattı:

“Türkiye’nin İdlib’deki operasyona karşı birinci çekincesi muhtemel bir sığınmacı akımıdır. İkincisi ise doğuda PKK/YPG ile gayret ederken HTŞ’yi de karşısına almamayı düşünüyor. Bir yandan da sığınmacıların gelmek isteyenleri geldi. O bölgede sayıları azaldı. Fakat yalnızca sığınmacılar gelecek diye bu bölgede istikrarsızlığın devam etmesine göz yummak pek akla uygun değil. ABD’nin son atılımları HTŞ’nin emniyetli bir oluşum olmadığını her an Türkiye’ye karşı hareketler yapabileceğini gösteriyor. Bu yüzden buradaki tüm ayrılıkçı ögelerin ve silahlı kümelerin temizlenmesi gerekiyor. İdlib sorunun kesinlikle çözülmesi kaide. İdlib’e açılan hudut kapısının açık tutulması da Türkiye ve insani yardımlar için ehemmiyet taşıyor lakin buradaki çatışmasızlık rejimi de istikrarsızlığı körüklüyor. IŞİD başkanlarına yapılan her iki operasyon da İdlib bölgesinde oldu. Türkiye’ye çok yakın sonlarda saklanıyorlardı.”

Türkiye, Suriye’den çekilir mi?

Suriye Arap Cumhuriyeti Dışişleri ve Gurbetçiler Bakan Yardımcısı Eyman Sosan, Astana’da yaptığı açıklamada, ‘bu yoldaki rastgele bir fiili sonucun, Türkiye’nin net bir takvime ve belli adımlara nazaran güçlerini Suriye topraklarından çekmesini ve bu çekilmenin fiilen uygulanmasına dayanması gerektiğini’ söz etti. Gökçe’nin bu mevzuya dair yorumu ise “Türkiye’nin denetim ettiği bölgeden çekilmesi için öncelikle öbür alanlardaki terör örgütleri varlığının sonlandırılması akabinde bu bölgelerden çekilme takviminin sunulması gerekir. Türkiye bu bölgeden çekildikten sonra oraya yine terör örgütleri gelirse bu bölgelerde Türkiye’nin yıllardır terörle çaba emeğini heba eder. Bu yüzden Türkiye bunu öncelikli olarak kabul etmeyecektir” formunda oldu.