Karadeniz Tahıl koridoru muahedesinin Rusya’yla yapılan muahedenin uygulanmaması yüzünden yenilenmemesiyle Ukrayna tahılının denizden çıkarılmasının önü kesilirken, Kiev idaresi NATO’yu bölgeye taşımak için bastırıyor. Vilnius tepesinde oluşturulan NATO-Ukrayna Kurulu 26 Temmuz’da toplanırken, Ukrayna’nın Romanya ve Bulgaristan üzerinden ataklarına Türkiye’nin de takviye vermesi baskısı gündeme taşındı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Temmuz’da ağırladığı Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy ile telefon görüşmeleri yürütürken, Türk kaynakları Rusya’nın deniz ablukasına geçmesinin akabinde gemiler için Türkiye’nin eskortluk sağlayamayacağını lisana getiriyor.
Gelişmeleri Prof. Hasan Ünal ile konuştuk.
‘Batılılara bir sürü ihtarda bulunmakta yarar var fakat dinleyebilecek bir psikolojide görünmüyorlar’
Prof. Hasan Ünal’a nazaran Batılı güçler Rusya’yı Karadeniz’de rahatsız etme fikrine çok yatkınlar fakat ‘çok kutuplu’ bir dünyada umduklarının ötesinde gelişmelerle karşılaşabilirler:
“Başta ABD olmak üzere Batılı güçler Rusya’yı Karadeniz’de rahatsız etme fikrine çok yatkınlar. Bunu evvelden beri söylediler. ‘Montrö’ye karşın bile çıkarız, ne olacak?’, ‘Montrö’yü pes ettiririz’ diyenler oldu. Meğer çok kutuplu bir dünyada Montrö’yü pes ettirdiğinizde ne olacağına dair ve nasıl bir memleketler arası tertibin orada hakim olacağına dair enteresan gelişmeler olabilir. Türkiye bu geçiş bölgesini, özellikle Marmara Denizi’nin bir iç deniz olmasından ötürü iç suları sayarak büsbütün kendi denetimine alabilir ve çok kutuplu bir dünyada kimse ‘Ne yapıyorsun?’ diyemez. Münasebetiyle Batılılara bir sürü ihtarlarda bulunmakta yarar var. Bunları tam olarak dinleyebilecek bir psikolojide görünmüyorlar.”
‘Rusya’nın füze sistemleri dikkate alındığında Karadeniz’e kuvvet göndermeye çalışmanın manası nedir?’
Ünal, Türkiye’nin Montrö’yü askıya alarak veya çöpe atarak Rusya’ya karşı Karadeniz’de tansiyon yaratma siyasetine girişmesini beklemenin ‘abesle iştigal’ olduğu görüşünde. Ünal, Karadeniz güvenliğinin lakin kıyıdaş ülkelerle sağlanabileceğini anımsatırken, Batılılar Romanya üzerinden tansiyon yaratmak isteseler de bir şey kazanmaları mümkün değil:
“Türkiye’nin Montrö mutabakatını büsbütün askıya alarak ya da çöpe atarak, Rusya’ya karşı Karadeniz’de bir gerginlik yaratma siyasetine girişeceğini beklemek abesle iştigal, mümkün değil. Boğazların geçişi, boğazların güvenliği lakin Türkiye için en kıymetlisi Karadeniz’in güvenliği. Karadeniz’deki güvenlik fakat kıyıdaş ülkelerin işbirliği ve ahenkle sağlanabilir. Burada Rusya ve Türkiye var. Batı dünyası Romanya üzerinden Karadeniz limanlarını kullanarak gerginlik alanı yaratmak isterse bence tekrar bir şey kazanamaz. Rusya’nın füze sistemleri dikkate alındığında Karadeniz’e kuvvet göndermeye çalışmanın manası nedir? Gönderilecek kuvvet maksat olur. Adriyatik’teki, Akdeniz’deki Amerikan deniz kuvvetlerini vurabilecek füzeler varken, Karadeniz’e donanma göndermeye çalışmak ne manaya gelir?”
‘Ukrayna’yı Rusya’nın üzerine sürdük olmadı, bu iş Türkiyesiz olmaz bildirisi veriyorlar ama…’
Ünal’a nazaran Batı’da Karadeniz’le ilgili telaffuzların ardında ‘Biz Ukrayna’yı Rusya’nın üzerine sürdür lakin bu iş olmadı. Bu iş Türkiyesiz olmuyor’ bildirisi yatıyor. Lakin Ünal, Ankara’nın böylesi işlere razı olmayacağı değerlendirmesinde bulundu. Ünal, başka yandan Türkiye’nin NATO’da kalarak çok kutupluluğun kendisine sunacağı fırsatları değerlendirmeye çalışan bir ülke ve NATO ve Batı’dan ayrılan görüş ve siyasetleri var:
“Bence bütün bunların art planında söylemeye çalıştıkları şey şu. Biz Ukrayna’yı Rusya’nın üzerine sürdük lakin bu iş olmadı. Bu iş bir formda Türkiyesiz olmuyor. NATO’nun ikinci büyük ordusuna sahip, savaşma kabiliyeti yıllarca test edilmiş olan TSK bu işin içine girmeden Türkiye direkt bu çatışmanın içine girmeden bu iş olmuyor. Buna yönelik uğraşları görüyorum lakin buna Türkiye’nin razı olacağını zannetmiyorum. Türkiye çok kutuplu dünyada çok kutupluluk için savaşan ülkelerden değil. Çok kutuplu olması için çaba eden ülkelerden biri değil. Türkiye, çok kutuplu dünyada NATO’da kalarak çok kutupluluğun kendisine sunacağı fırsatları değerlendirmeye çalışan bir ülke. Bu kısımda de NATO ve Batı dünyası içindeki müttefiklerinden görüş ve siyasetleri prestijiyle ayrılıyor. Temel kıymetli olan taraf bu.”
‘Türkiye Batı dünyasının tam bir neferi, uğraş partneri haline dönüşüyormuş üzere bir intiba veriyor’
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son NATO doruğuyla başlayan ve mühlet gelen Batı ile yakınlaşma ve AB üyeliğini canlandırma telaffuzları için ‘stratejik bir irtibat sorunu’ olabileceği görüşündeki Ünal, Ankara’nın durumu izah ederken fazla vurgulu bir telaffuz tutturduğu değerlendirmesinde bulundu:
“Yalnız burada stratejik bir bağlantı sorunu da olabilir. Bu durumu izah etmeye çalışırken Türkiye fazla vurgulu şeyler söylüyor. Bu da bazen güya Türkiye çok kutupluluğu kabul etse bile Batı dünyasının bu bahisteki tam bir neferi, çaba partneri haline dönüşüyormuş üzere bir intiba veriyor. Batı dünyası ‘Buyur gel, bizim bir modülümüz ol’ demiyor. Türkiye’yi irrite eden siyasetlerinden adım atacağına dair en ufak bir işaret vermiyor. Ukrayna’ya dedikleri, ‘Biz seni AB’ye alırız, NATO’ya bile alırız’ üzere bile demiyorlar. AB süreci farklı NATO süreci farklı. Evvelce Amerika, Türkiye’ye bu işi yutturmak için AB ülkelerine ‘Siz kriterleri karşılayın da sonra bakalım’ dedirtirdi. Bu kere onlar bile AB süreci ile NATO süreci ortasında bir ilişki yok diyorlar. Bu dünyanın en büyük palavralarından biri, zira bunlar paralel süreçler. Biri sağlanmadan öbürünün AB üyesi edildiği hiçbir olay yok.”
‘NATO’yu Karadeniz’e sokacağız diyor. Buyrun gelin!
Ünal, eski NATO kumandanı James Stavridis’in ‘Türkiye’yi ekonomik meseleleri nedeniyle Karadeniz’de de harekete geçmek için ikna edilebileceği’ görüşlerinin ‘fazla ciddiye alınmaması gerektiği’ görüşünde. Türkiye’yi Rusya ile savaşa sokmanın NATO’yla savaşa sokmak manasına geleceğini düşünen Ünal, bu gereksiz tartışmaların, Türkiye’nin izlediği istikrarlı dış politikayı köşesinden yontmak için yürütüldüğü değerlendirmesinde bulundu:
“Yunanistan ismine mı Amerika ismine mı konuştuğunu şaşırıyor. Bence söylediklerini fazla ciddiye almak gerekmez. Emekli bir amiral sonuçta. Siyaseti yapma konumunda değil. Amerika’daki kamuoyunun yönlendirilmesi üzere bir tesiri olabilir. ‘NATO’yu Karadeniz’e sokacağız’ diyor. Buyrun gelin! Yani Rusların füzelerine daha yakın olunca daha mı kolay olacak? ‘Montrö’yü biz nasıl yok farz edeceğiz, neyin karşılığında bütün bunları yapacağız? Türkiye’nin ekonomik durumu çok berbat, finansa muhtaçlığı var’ deniliyor. Evet bunlar gerçek olsa bile Türkiye bunları yapamaz ki… Türkiye’yi savaşa bu biçimde zorlarsanız NATO ile Rusya ortasındaki istenmeyen savaşı çıkarmış olursunuz. Pekala bunun sonunda bir nükleer savaşı nasıl engelleyeceksiniz? Bence gereksiz tartışmalar Türkiye’nin son 3 yılda izlediği istikrarlı dış politikayı kenarından köşesinden yontmak, anlamsız hale getirmek, Türkiye’yi güvenilmez bir şeye çevirmek için yapılan hareketler.”
‘Türkiye ne istediğini söylemekte zorlanıyor. Zira yarın da Rusya ile görüşülecek’
Ünal, Erdoğan’ın AB üyeliğini canlandırma vurguları yaparken Kıbrıs’ta Türklerin kabul edip Rumların reddettiği ve ödül olarak bölünmüş adayı temsil edecek biçimde AB üyesi yapıldığı 2004 Annan planını tekrar anarak ‘tekrar denenebileceği’ kelamlarıyla tam ne dediğinin anlaşılmadığını söyledi. Ünal, ‘stratejik irtibat sorunu yaşandığı’ görüşünde:
“Birincisi iki devletli tahlilden bahsediyor. Kıbrıs sıkıntısının çözülmesini isteriz, bu hususta Annan planında olduğu üzere fedakarlık da yaparız fakat o fedakarlık yeni bir Annan planı için mi, yani iki devletli tahlilden vazgeçmek için mi yoksa iki devletli tahlil için mi fedakarlık yaparız, tam olarak nedir bilinmiyor. Stratejik bağlantı sorunu olduğu açık. Türkiye tam olarak ne istediğini söylemekte zorlanıyor. Zira yarın da Rusya ile görüşülecek.”
‘Batı dünyası ikiyüzlülükle Rusya’ya verilen kelamları yerine getirmiyorsa, biz Batı dünyasına neden kefil oluyoruz?’
Prof. Ünal, tahıl koridoru konusunda Rusya’ya verilen kelamların tutulmamasına karşın birkaç kere uzatıldığını belirtirken, Ukrayna tahılının yüzde 40’ının aslında karadan çıktığını belirtip, Türkiye’nin bu koridorla ilgili daha fazla ısrarcı olmasında yarar olmadığı değerlendirmesinde bulundu:
“Bizim tahıl ithalatına muhtaçlığımız var. Kendi tüketimimiz için değil lakin Türkiye’nin çok büyük unlu mamüller endüstrisi var. Dünyanın büyük ölçüdeki makarna üretiminin içinde tesiri var. Münasebetiyle tahıl ithalatına gereksinimimiz var. Bunun bir kısmını Ukrayna’dan, bir kısmını Rusya’dan yapıyoruz. Daha evvel aslında güzel bağlar içinde olduğumuz Rusya ile bütün dünyaya bir güzellik yaptık. ‘Bunlar Afrika’ya gitmezse açlığa mahkum olurlar. Putin açlıkla terbiye ediyor’ dendi. Hepsinin palavra olduğu ortaya çıktı. Rusya’ya verilen bütün kelamlar palavra olmasına karşın, birkaç kez tahıl koridoru kullanılarak Rus silahlı kuvvetlerine ataklar düzenlenmesine karşın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın teşebbüsüyle bu koridor çalıştı. Sanki biz hala bu tahıl koridoru işini çözmek için mi uğraşmalıyız yoksa oluruna mı bırakmalıyız? Bu deniz ablukası Avrupa’ya denizden giden Ukrayna tahılı için risk yaratıyor. Geçen yıl ihraç ettiği tahılın yüzde 55’i deniz yoluyla gitmiş, yüzde 40’ı karayoluyla aslında gitmiş. Biz Rusya’dan kendi tahılımızı ithal edebiliyorsak ve Batı dünyası ikiyüzlülükle Rusya’ya verilen kelamları yerine getirmiyorsa, biz Batı dünyasına neden kefil oluyoruz?”
‘Biz Batı’nın kelamlarını tutmamasını 50 kere kendimizle ilgili test ettik’
“Tahıl da alırız, gübre de alırız. Biz Rusya ile işimizi görürüz” diyen Ünal, Türkiye’nin de Rusya üzere Batı’nın verdiği kelamları yerine getirmemesi ve palavralarını pek çok sefer test ettiğini söyledi:
“Tahıl da alırız, gübre de alırız. Biz Rusya ile işimizi görürüz. Rusya’ya verilen taahhütler yerine getirilsin. Batı dünyası bir defa de verdiği kelamı yerine getirsin. Biz bunu 50 kere kendimizle ilgili test ettik. Türkiye’ye palavra söyleme konusunda dünya şampiyonları. Rusya’ya karşı taahhütlerimizi yerine getirmediniz. Buna karşın Türkiye bağlantılarımıza hürmetten ötürü, bu koridordan ataklar da yapılmasına karşın 3 kez tahıl muahedesini yineledi. Ancak siz ısrarla bunu sürdüreceksiniz, biz de yapmıyoruz. O vakit Rusya’ya verilen taahhütler tam uygulansın. ‘Rus tahılının satılmasına müsaade verilsin’ dediler. BM ile yapılan muahedede Rusların tahılının satmasına hiçbir mahzur yok. Lakin birkaç tane tarife dışı mahzurla bütün süreci zehirliyorlar. Bundan vazgeçmeliler.”
Yorumlar kapalı.