Mesele şu ki Ukrayna topraklarının kıymetli kısmı, tarihte uzunca müddet Polonya idaresi altında kalmıştı ve Polonya milliyetçileri hâlâ Ukrayna’nın batı bölgelerinin kendi tarihî toprakları olduğunu savunuyor. Rusya idaresi de Polonya’nın Ukrayna’ya yardım altında Ukrayna’yı yutmaya çalıştığını ileri sürüyor ve Ukraynalılara “Bizle birlik olmazsanız, Polonyalılar sizi yutar” diyor. Bu nedenle Ukrayna’da birtakım uzmanlar, bu koşullarda bu halde konuşmanın Rusya’ya oldukça propaganda gereci verebileceği görüşünde.
Resmi tarihte ikilik
İki halkın kardeşliğine gelince… Polonyalılar da Ukraynalılar (ve Ruslar) üzere Slav kökenli. Ukraynaca, Rusçadan fazla, Polonyacaya (Lehçe) yakın. Ama Polonya’nın Ukrayna topraklarını yönettiği devirlerde Ukraynalılar hem etnik hem dini hem de sınıfsal baskı altındaydı. (Ezenler Polonyalı, Katolik toprak ağaları; ezilenlerse Ukraynalı, Ortodoks ve fakir köylülerdi). Bu nedenle Polonyalılara karşı çok sayıda isyan patlak vermişti (Gogol’ün sinemaya da uyarlanan “Taras Bulba” isimli yapıtı, bu periyotları anlatır). 1600’lerin ortalarındaysa Ukrayna toprakları, yavaş yavaş Rusya’nın himayesine girdi ve Sovyetler Birliği’nin dağıldığı 1991 yılına kadar bir formda Rusya’nın idaresinde kaldı. Yani Ukrayna tarihi, bu iki gücün ortasında kalan ülkenin ve insanların tarihidir (Buna bir de güneydeki Osmanlı ve Tatarları eklersek üç gücün ortasında kalmışlık kelam konusu).
Ukrayna’nın bağımsızlık sonrasındaki resmi tarih kitaplarında, iktidarda Rus yanlısı yahut Batı yanlısı hükümetlerin bulunmasına bağlı olarak ya Rusya’yla olan çatışmalar geçiştirilip Polonya’yla olan çatışmalar ön plana çıkarılıyordu. Ya da bu kitaplarda artık olduğu üzere Rusya’yla çatışmalar ön plana çıkarılıp Polonya’yla yapılan savaşlar geri plana atılıyor hatta Polonya devri yüceltiliyordu.
Resmi tarih denen şeyin şimdiki siyasete nazaran nasıl şekillendiğini de burada görüyoruz.
Çıkar odaklı destekler
Gelgelelim iki ülke ortasında sonların kalkmasından bahsedilmesinin üzerinden iki hafta bile geçmemişken Polonya, Ukrayna’dan tahıl ve öteki tarım eserleri ithalini –geçici olarak– durdurduğunu açıkladı. Buna, Slovakya, Bulgaristan ve Macaristan da katıldı. Münasebet, yerli üreticileri korumak. Böylece Polonya da dahil olmak üzere Batı’daki ülkelerin Ukrayna’ya dayanağının her şeyden evvel çıkara dayandığı görüldü. Geçenlerde konuştuğum, Batı yanlısı bir Ukraynalı akademisyen ahbabım da “Ben şu anda maaşımı, Batı’nın verdiği borçlarla alıyorum” demişti.
Yani, Rusya’ya karşı korunabilmek problemin bir boyutuysa bir öteki boyutu, kendi ayakları üzerinde durabilmek.
Yorumlar kapalı.